Orlistat (ออริสแตท)

Orlistat (ออริสแตท) เป็นยารักษาโรคอ้วน ออกฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์หรือน้ำย่อยที่ย่อยไขมันจากอาหารที่รับประทานเข้าไป ซึ่งส่งผลให้ไขมันเหล่านี้ถูกขับออกจากร่างกายทางการขับถ่ายโดยไม่ถูกย่อย แต่ไม่สามารถยับยั้งการดูดซึมแคลอรี่จากน้ำตาลและอาหารไร้ไขมันอื่น ๆ ได้ ดังนั้น ผู้ป่วยต้องควบคุมปริมาณแคลอรี่ที่ได้รับจากอาหารเองไปด้วย

ยา Orlistat มีข้อห้ามใช้และอาจเกิดผลข้างเคียงได้ ดังนั้น การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์และเภสัชกรเสมอ

เกี่ยวกับยา Orlistat

กลุ่มยา	ยาลดความอ้วน
ประเภทยา	ยาตามใบสั่งแพทย์
สรรพคุณ	รักษาโรคอ้วน
กลุ่มผู้ป่วย	เด็กและผู้ใหญ่
รูปแบบของยา	ยารับประทาน

คำเตือนในการใช้ยา Orlistat

• ห้ามใช้ยานี้ หากมีประวัติแพ้ยาหรือส่วนประกอบของยาชนิดนี้
• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากผู้ป่วยมีประวัติเป็นนิ่วในไต นิ่วในถุงน้ำดี ตับอ่อนอักเสบ ภาวะขาดไทรอยด์ โรคตับ โรคไต โรคอะนอเร็กเซีย (Anorexia)หรือโรคคลั่งผอม โรคล้วงคอหรือบูลิเมีย ภาวะออกซาเลทสูง หรือเคยผ่านการปลูกถ่ายอวัยวะ
• แจ้งให้แพทย์ทราบถึงยาทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่ โดยเฉพาะยาไซโคลสปอริน ยาอะมิโอดาโรน อินซูลิน ยารักษาโรคเบาหวาน ยาสำหรับการติดเชื้อเอชไอวีหรือโรคเอดส์ ยารักษาอาการชัก ยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด รวมไปถึงวิตามินอี และผลิตภัณฑ์อาหารเสริมที่ประกอบด้วยเบต้าแคโรทีน  
• ห้ามใช้ยา Orlistat ในขณะตั้งครรภ์ เพราะโดยปกติแพทย์จะไม่แนะนำให้ผู้ที่ตั้งครรภ์ลดน้ำหนักแม้ว่าจะมีน้ำหนักเกินก็ตาม
• หากตั้งครรภ์ในระหว่างที่ใช้ยานี้ ให้หยุดใช้ยาและแจ้งให้แพทย์ผู้รักษาทราบทันที เพราะยา Orlistat สามารถทำให้ร่างกายดูดซึมวิตามินบางชนิดได้ยากกว่าปกติ ซึ่งวิตามินเหล่านี้สำคัญต่อการตั้งครรภ์
• หญิงที่กำลังให้นมบุตร ห้ามใช้ยานี้โดยไม่ได้ปรึกษาแพทย์
• ยา Orlistat เป็นเพียงส่วนหนึ่งของการรักษา ซึ่งยังไม่รวมไปถึงการรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย และการควบคุมน้ำหนัก ผู้ป่วยจึงควรปฏิบัติตามที่แพทย์แนะนำอย่างเคร่งครัดเสมอ

ปริมาณการใช้ยา Orlistat

ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้

โรคอ้วน
ผู้ใหญ่

• ผู้ป่วยที่มีค่า BMI มากกว่าหรือเท่ากับ 30 มิลลิกรัม/พื้นที่ผิวหนัง 1 ตารางเมตร หรือมีน้ำหนักมากกว่า 27 กิโลกรัม/พื้นที่ผิวหนัง 1 ตารางเมตรที่เสี่ยงเป็นโรคอ้วน ให้รับประทานยาปริมาณ 120 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง โดยรับประทานพร้อมอาหารมื้อหลัก
• ผู้ป่วยที่มีค่า BMI มากกว่าหรือเท่ากับ 28 กิโลกรัม/พื้นที่ผิวหนัง 1 ตารางเมตร ที่ไม่มีปัจจัยเสี่ยงใด ๆ ให้รับประทานยา 60 มิลลิกรัม วันละ 3 ครั้ง และข้ามการรับประทานยามื้อนั้นหากไม่ได้รับประทานอาหารหรือรับประทานอาหารที่ไม่มีไขมัน

ทั้งนี้ หากผู้ป่วยไม่สามารถลดน้ำหนักลงได้อย่างน้อย 5 เปอร์เซ็นต์ของน้ำหนักตัวในช่วง 12 สัปดาห์แรกของการรักษา ให้ผู้ป่วยหยุดใช้ยา

การใช้ยา Orlistat

• ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด ไม่ใช้ยานี้ในปริมาณมากกว่า น้อยกว่า หรือติดต่อกันนานกว่าที่แพทย์แนะนำ หากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
• ห้ามให้ผู้อื่นใช้ยานี้ โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติเกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการรับประทานอาหาร
• ควรจำกัดการบริโภคไขมันในแต่ละมื้ออาหารให้ไม่เกิน 30 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณแคลอรี่ที่ร่างกายต้องการต่อวัน
• ให้ข้ามการใช้ยามื้อนั้นหากไม่ได้รับประทานอาหาร หรือรับประทานอาหารที่ไม่มีส่วนประกอบของไขมัน
• ระหว่างที่ใช้ยา ผู้ป่วยควรอ่านฉลากอาหารที่รับประทานอย่างละเอียด หรือสอบถามแพทย์และนักโภชนาการเกี่ยวกับการวางแผนรับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ
• หลีกเลี่ยงอาหารไขมันสูง เพราะหากใช้ยานี้ร่วมกับการรับประทานอาหารที่มีไขมันสูงมากกว่า 30 เปอร์เซ็นต์ของปริมาณอาหารทั้งหมดที่รับประทานใน 1 วัน อาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดผลข้างเคียงต่อกระเพาะอาหารและลำไส้ได้
• ยานี้อาจทำให้ร่างกายดูดซึมวิตามินที่ละลายในไขมันยากขึ้น ซึ่งผู้ป่วยอาจต้องรับประทานวิตามินและแร่ธาตุเสริมระหว่างที่ใช้ยานี้ ได้แก่ วิตามินเอ วิตามินดี วิตามินอี วิตามินเค โดยให้ผู้ป่วยปฏิบัติตามที่แพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด และควรรับประทานผลิตภัณฑ์อาหารเสริมในช่วงเวลาก่อนนอน หรืออย่างน้อย 2 ชั่วโมงก่อนหรือหลังใช้ยา Orlistat
• ควรเก็บยาอย่างระมัดระวัง เพราะยานี้อาจถูกนำไปใช้ในการลดน้ำหนักอย่างผิดวิธี
• หากสงสัยว่าตนใช้ยาเกินกว่าปริมาณที่กำหนด ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
• หากลืมใช้ยาตามเวลาที่กำหนด ให้ใช้ยาทันทีที่นึกขึ้นได้ แต่ห้ามเกิน 1 ชั่วโมงหลังรับประทานอาหาร แต่หากเกิน 1 ชั่วโมงไปแล้วและใกล้ถึงเวลาใช้ยาในรอบถัดไป ให้ข้ามไปใช้ยารอบต่อไป และไม่เพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า
• เก็บยาไว้ที่อุณหภูมิห้อง ให้ห่างจากความร้อน ความชื้น แสงแดด และปิดฝาให้สนิท หากยาหมดอายุให้ทิ้งยาทันที

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Orlistat

การใช้ยา Orlistat อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงชั่วคราว ได้แก่ อุจจาระปนไขมัน อุจจาระมีสีส้มหรือน้ำตาล มีจุดน้ำมันเปื้อนชุดชั้นใน มีแก๊ซหรือน้ำมันถูกขับออกมาจากร่างกาย ไม่สามารถควบคุมการขับถ่ายได้ ท้องเสีย ลำไส้เคลื่อนไหวมากขึ้น คลื่นไส้ เจ็บทวารหนัก เลือดออกทางทวารหนัก ประจำเดือนมาผิดปกติ หลอดเลือดอักเสบ ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย วิตกกังวล เป็นต้น

หากอาการข้างเคียงข้างต้นไม่หายไปหรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน ผู้ป่วยควรไปพบแพทย์ นอกจากนี้ ควรหยุดใช้ยาหรือไปพบแพทย์ทันที หากพบผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยา Orlistat ดังต่อไปนี้

• อาการแพ้ยา เช่น ลมพิษ หายใจลำบาก หน้าบวม ริมฝีปากบวม ลิ้นบวม คอบวม เป็นต้น
• ปวดท้องรุนแรง
• ปัสสาวะปนเลือด รู้สึกเจ็บขณะปัสสาวะ หรือปัสสาวะลำบาก
• ไตทำงานผิดปกติ อาจทำให้เกิดอาการ เช่น ไม่ปัสสาวะ ปัสสาวะน้อย ข้อเท้าหรือเท้าบวม อ่อนเพลีย หายใจไม่อิ่ม เป็นต้น
• ตับผิดปกติ อาจทำให้เกิดอาการ เช่น คลื่นไส้ ปวดท้องส่วนบน คัน รู้สึกเหนื่อย เบื่ออาหาร ปัสสาวะมีสีเข้ม อุจจาระมีสีโคลน และดีซ่าน เป็นต้น

หากผู้ป่วยพบอาการผิดปกติใด ๆ เพิ่มเติม ก็ควรรีบแจ้งให้แพทย์ทราบด้วยเช่นกัน