Streptokinase (สเตรปโตไคเนส)

Streptokinase (สเตรปโตไคเนส) เป็นยาละลายลิ่มเลือดที่ผลิตจากเอนไซม์ ซึ่งช่วยสลายลิ่มเลือดที่เป็นสาเหตุทำให้หลอดเลือดอุดกั้น โดยนำมาใช้รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด หลอดเลือดแดงและดำอุดตัน หรืออาจใช้รักษาโรคอื่น ๆ ตามดุลยพินิจของแพทย์

ยา Streptokinase มีข้อห้ามใช้และอาจเกิดผลข้างเคียงได้ ดังนั้น การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์และเภสัชกรเสมอ

เกี่ยวกับยา Streptokinase

กลุ่มยา	ยาละลายลิ่มเลือด
ประเภทยา	ยาตามใบสั่งแพทย์
สรรพคุณ	รักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด และการอุดกั้นของหลอดเลือดแดงและดำ
กลุ่มผู้ป่วย	เด็ก ผู้ใหญ่
รูปแบบของยา	ยาฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ

คำเตือนในการใช้ยา Streptokinase

• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีภาวะเลือดออกผิดปกติ ความดันโลหิตสูง เยื่อบุหัวใจอักเสบ เข้ารับการผ่าตัดหรือตัดเนื้อเยื่อไปตรวจ รวมถึงหากมีประวัติการแพ้ยา อาหาร หรือสารใด ๆ
• แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยาทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่ เพราะยาบางชนิดอาจมีปฏิกิริยากับยานี้ เช่น ยาวาร์ฟาริน ยาไอบูโพรเฟน ยานาพรอกเซน ยาแอสไพริน เป็นต้น
• ยา Streptokinase อาจเพิ่มความเสี่ยงให้มีเลือดออกได้ง่าย ผู้ป่วยควรระมัดระวังอย่างมากในการหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บและการเกิดบาดแผล
• แพทย์จะให้หญิงตั้งครรภ์ใช้ยานี้ได้ในกรณีที่จำเป็นจริง ๆ เท่านั้น ส่วนหญิงที่กำลังให้นมบุตรต้องปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียก่อนใช้ยา
• ยา Streptokinase อาจทำให้มีอาการเลือดออก ซึ่งโดยทั่วไปจะไม่มีความรุนแรง และอาการเลือดออกที่รุนแรงจะเกิดขึ้นกับผู้ป่วยบางรายเท่านั้น ผู้ป่วยจึงต้องปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด เคลื่อนไหวร่างกายให้น้อยที่สุด และหลีกเลี่ยงการลุกจากเตียงหากแพทย์ไม่ได้แนะนำ
• หมั่นสังเกตอาการเลือดออกหรือมีเลือดซึมออกจากผิวหนัง โดยเฉพาะผิวหนังบริเวณที่ฉีดยา หรืออาการมีเลือดปนมากับปัสสาวะหรืออุจจาระ หากพบอาการดังกล่าว ต้องแจ้งให้แพทย์หรือพยาบาลทราบทันที

ปริมาณการใช้ยา Streptokinase

ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้

โรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน
ผู้ใหญ่ ทันทีที่มีอาการ ให้หยดยาทางหลอดเลือดดำ 1.5 ล้านยูนิต เป็นเวลาประมาณ 1 ชั่วโมง วันละ 1 ครั้ง

โรคลิ่มเลือดอุดกั้นในปอด และการอุดกั้นของหลอดเลือดแดงและดำ

ผู้ใหญ่

• หยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณเริ่มต้น 250,000 ยูนิต เป็นเวลาประมาณ 30 นาที
• ปริมาณยาสำหรับควบคุมอาการ 100,000 ยูนิต/ชั่วโมง เป็นเวลา 24-72 ชั่วโมง ขึ้นอยู่กับอาการ
• สำหรับภาวะหลอดเลือดดำที่จอตาอุดตัน อาจใช้เวลาเพียง 12 ชั่วโมง โดยมีการตรวจติดตามระดับยาให้อยู่ตามเกณฑ์จากการเจาะเลือดประเมินค่าการแข็งตัวของเลือด

เด็ก

• ให้ยาปริมาณเริ่มต้น 2,500-4,000 ยูนิต/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม เป็นเวลาประมาณ 30 นาที ตามด้วยหยดยาเข้าทางหลอดเลือดดำ 500-1,000 ยูนิต/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม/ชั่วโมง เป็นเวลาไม่เกิน 3 วัน และใช้ยาอย่างต่อเนื่องจนหลอดเลือดหัวใจเปิดออก
• การประเมินปริมาณการใช้ยาเริ่มต้นอาจขึ้นอยู่กับผลการทดสอบความทนต่อยาของผู้ป่วย และมีการตรวจติดตามระดับยาให้อยู่ตามเกณฑ์จากการเจาะเลือดประเมินค่าการแข็งตัวของเลือด

การใช้ยา Streptokinase

• ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
• ยานี้ใช้ฉีดเข้าทางหลอดเลือดดำ ซึ่งแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญจะเป็นผู้ให้ยาที่โรงพยาบาลเท่านั้น
• ยา Streptokinase จะให้ผลการรักษาดีที่สุดเมื่อใช้ทันทีหลังจากมีอาการ เช่น เจ็บหน้าอกแล้วใช้ยาภายใน 6 ชั่วโมง เป็นต้น
• ก่อนใช้ยา Streptokinase ต้องแน่ใจว่าผู้ป่วยไม่มีโรคหรือภาวะ เช่น ภาวะเลือดออกในสมอง มีเนื้องอกสมองที่รุนแรง เคยมีโรคสมองขาดเลือดภายใน 3 เดือนที่ผ่านมา สงสัยว่ามีภาวะเลือดเซาะผนังหลอดเลือดแดงใหญ่ กำลังมีภาวะเลือดออก มีประวัติการบาดเจ็บที่ใบหน้าหรือศีรษะอย่างรุนแรงภายใน 3 เดือนที่ผ่านมา ได้รับการผ่าตัดภายในกะโหลกศีรษะหรือสมองภายใน 2 เดือนที่ผ่านมา ความดันโลหิตสูงรุนแรง หรือเคยได้รับยานี้ภายใน 6 เดือนที่ผ่านมา เป็นต้น
• ระหว่างที่ใช้ยานี้ อาจต้องมีการติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจทุก ๆ 30 นาที เพื่อประเมินการเปิดหลอดเลือดหัวใจ
• หากสงสัยว่าตนใช้ยาเกินกว่าปริมาณที่กำหนด ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
• ระหว่างที่ใช้ยานี้ ผู้ป่วยอาจได้รับการทดสอบทางห้องปฏิบัติการอยู่บ่อยครั้ง เพื่อเฝ้าดูอาการและป้องกันการเกิดผลข้างเคียงจากการใช้ยานี้
• ควรเก็บยาไว้ในที่เย็น ส่วนยาชนิดสารละลายควรเก็บไว้ที่อุณหภูมิ 2-8 องศาเซลเซียส หากต้องใช้ภายใน 8 ชั่วโมง หลังใช้เสร็จแล้วให้ทิ้งยาส่วนที่ไม่ได้ใช้ไป และหากพบว่ายาหมดอายุ ให้ทิ้งยาทันที
• หลังจากให้ยาแล้วอาการไม่ดีขึ้น ควรส่งต่อผู้ป่วยไปยังสถานพยาบาลที่มีความพร้อมในการขยายหลอดเลือดภายใน 90-120 นาที

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Streptokinase

การใช้ยา Streptokinase อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่พบได้บ่อย ได้แก่ คลื่นไส้ อาเจียน เวียนศีรษะ ความดันต่ำ มีไข้ หนาวสั่น ปวดหลัง ปวดท้อง หัวใจเต้นผิดจังหวะ มีรอยช้ำ มีผื่นขึ้น คัน เป็นต้น

หากพบผลข้างเคียงรุนแรงที่พบได้น้อยจากการใช้ยา Streptokinase ดังต่อไปนี้ ควรหยุดใช้ยาหรือไปพบแพทย์ทันที

• อาการแพ้ยา เช่น มีผื่น คัน บวม เวียนศีรษะรุนแรง และหายใจผิดปกติ เป็นต้น
• ช็อกจากการแพ้อย่างรุนแรง
• เกิดรอยช้ำง่าย ผิวแดง
• ปวดศีรษะ
• หัวใจเต้นเร็ว หรือเต้นผิดปกติ
• เจ็บหน้าอก
• มีเลือดออก เช่น มีเลือดปนในอุจจาระ อาเจียนเป็นเลือด เลือดกำเดาไหล มีจุดแดงหรือม่วงที่ผิวหนัง และมีรอยช้ำผิดปกติ เป็นต้น