Aminoglycosides (อะมิโนไกลโคไซด์)

Aminoglycosides (อะมิโนไกลโคไซด์) เป็นกลุ่มยาปฏิชีวนะที่มักใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียกลุ่มแกรมลบ และใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียกลุ่มอื่นบางชนิด เช่น แบคทีเรียแกรมบวกอย่างสแตฟิโลค็อกคัส และเชื้อไมโคแบคทีเรียม ทูเบอร์คูโลซิส ยากลุ่มนี้มักใช้ร่วมกับยาปฏิชีวนะอื่น ๆ มีกลไกการออกฤทธิ์โดยการยับยั้งแบคทีเรียไม่ให้ผลิตโปรตีนที่ใช้ในการดำรงชีวิต ทำให้แบคทีเรียตายในที่สุด

ยา Aminoglycosides เป็นยาที่ต้องใช้ภายใต้คำแนะนำแพทย์และมีหลายรูปแบบ ได้แก่ ยาฉีดทางหลอดเลือดดำ ยารับประทาน ยาหยอดหู และยาหยอดตา ส่วนใหญ่เป็นยาฉีดหรือยาให้ทางหลอดเลือดดำ เพราะเป็นกลุ่มยาที่มักนำมาใช้รักษาการติดเชื้อแบคทีเรียขั้นรุนแรง

ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ ได้แก่ ยาเจนตามัยซิน ยาอะมิคาซิน ยาโทบรามัยซิน ยาสเตรปโตมัยซิน ยากานามัยซิน ยานีโอมัยซิน เป็นต้น

คำเตือนในการใช้ยา Aminoglycosides

ยา Aminoglycosides แต่ละชนิดล้วนมีข้อบ่งชี้ ข้อควรระวังในการใช้ยา และส่วนประกอบในยาที่แตกต่างกันออกไป ดังนั้น ผู้ป่วยควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบถึงอาการป่วยในปัจจุบัน ประวัติทางการแพทย์ และประวัติการแพ้ยาต่าง ๆ รวมทั้งศึกษาวิธีการใช้ยาและคำเตือนบนฉลากให้ดีก่อนใช้ยาเสมอ เพื่อป้องกันการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาผิดวิธี

ตัวอย่างข้อควรระวังในการใช้ยา Aminoglycosides ได้แก่

• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีประวัติแพ้ยาหรือส่วนประกอบของยานี้ รวมถึงยาชนิดอื่น อาหาร หรือสารใด ๆ
• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยานี้ หากผู้ป่วยมีประวัติแพ้ซัลไฟต์ ซึ่งเป็นสารที่มักพบในไวน์และผลไม้แห้ง
• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยานี้ หากผู้ป่วยเป็นโรคไต การได้ยินผิดปกติ การทรงตัวผิดปกติ ไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวของลูกตา โรคเกี่ยวกับประสาทและกล้ามเนื้อ เช่น โรคปลอกประสาทเสื่อมแข็ง โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง เป็นต้น
• สำหรับทารกแรกเกิดหรือเด็กเล็กที่ติดเชื้อขั้นรุนแรงและอาจต้องรักษาด้วยยากลุ่มนี้ ผู้ปกครองควรปรึกษาแพทย์ก่อนให้เด็กใช้ยา
• ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 65 ปี ขึ้นไป ต้องปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยานี้
• แจ้งให้แพทย์ผู้รักษาทราบว่ากำลังใช้ยานี้ หากผู้ป่วยมีความจำเป็นต้องเข้ารับการผ่าตัด
• แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยาทุกชนิดที่ใช้อยู่ โดยเฉพาะวัคซีนบีซีจี ยาไซโดโฟเวียร์ สเตรปโตโซซิน ยาฟูโรซีไมด์ ยาทอร์ซีไมด์ และยาหย่อนกล้ามเนื้อ
• ผู้ที่ตั้งครรภ์ วางแผนมีบุตร หรือกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียของยาก่อนใช้ยากลุ่มนี้ เพราะยาบางชนิด เช่น ยาเจนตามัยซิน และยานีโอมัยซิน อาจก่อให้เกิดอันตรายต่อทารกในครรภ์หรือซึมผ่านน้ำนมมารดาไปยังทารกได้
• ยาแต่ละชนิดในกลุ่มนี้มีปริมาณการใช้แตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับโรค ความรุนแรงของโรค และอาการของผู้ป่วย การใช้ยากลุ่มนี้ผิดวิธีหรือเกินปริมาณที่กำหนดแม้เพียงเล็กน้อยอาจทำให้เกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงได้ เช่น ภาวะไตวาย ประสาทหูเสื่อม เป็นต้น จึงต้องใช้ยาภายใต้การดูแลของแพทย์

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Aminoglycosides

เนื่องจากยา Aminoglycosides แต่ละชนิดล้วนมีส่วนประกอบที่แตกต่างกัน จึงอาจส่งผลให้ผู้ป่วยมีอาการข้างเคียงจากการใช้ยาแตกต่างกันไปด้วย หากพบอาการผิดปกติเกิดขึ้นหลังใช้ยา ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร และไปพบแพทย์ทันทีหากอาการเหล่านั้นไม่ดีขึ้นหรือแย่ลง

ยา Aminoglycosides เป็นยาปฏิชีวนะที่มีประสิทธิภาพสูงและอาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงรุนแรง โดยเฉพาะยาชนิดรับประทานและยาที่ให้ทางหลอดเลือดดำ ซึ่งยา Aminoglycosides รูปแบบดังกล่าวถูกจัดให้เป็นยาที่มีผลข้างเคียงร้ายแรงที่สุด ผลข้างเคียงที่อาจพบได้ มีดังนี้

• ไตเกิดความเสียหาย อาจสังเกตได้จากการพบโปรตีนในปัสสาวะ มีภาวะขาดน้ำและมีระดับของแมกนีเซียมในเลือดต่ำ
• เกิดความเสียหายต่อโครงสร้างภายในหู ซึ่งอาจทำให้สูญเสียการได้ยิน
• หูชั้นในเกิดความเสียหายและอาจทำให้ผู้ป่วยมีปัญหาในการทรงตัว
• กล้ามเนื้อเป็นอัมพาต

นอกจากนี้ ผลข้างเคียงและความรุนแรงของของอาการเหล่านี้ในผู้ป่วยแต่ละรายอาจแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยา ยิ่งใช้ยาในปริมาณสูงหรือใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานก็จะเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดผลข้างเคียงได้มากขึ้น