ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ (Hydrogen Peroxide) เป็นน้ำยาฆ่าเชื้อฤทธิ์อ่อนสำหรับใช้ป้องกันการติดเชื้อจากบาดแผล รอยถลอก หรือแผลไฟไหม้ที่มีขนาดเล็ก อีกทั้งยังใช้เป็นยาบ้วนปาก เพื่อป้องกันการติดเชื้อภายในปาก ลดปริมาณเสมหะ บรรเทาอาการระคายเคืองหรือการเจ็บคอ โดยตัวยาออกฤทธิ์ปล่อยออกซิเจนออกมาเมื่อสัมผัสกับบริเวณดังกล่าว ทำให้เกิดปฏิกิริยาจนมีฟองอากาศเกิดขึ้น ซึ่งจะช่วยกำจัดผิวหนังที่ตายแล้วและทำความสะอาดในบริเวณนั้นด้วย  

เกี่ยวกับยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

กลุ่มยา	ยาฆ่าเชื้อโรค
ประเภทยา	ยาที่หาซื้อได้เอง
สรรพคุณ	ล้างแผลขนาดเล็ก และป้องกันการติดเชื้อโรคทางผิวหนังหรือภายในช่องปาก
กลุ่มผู้ป่วย	เด็ก ผู้ใหญ่
รูปแบบของยา	น้ำยา ยาบ้วนปาก เจล
การใช้ยาในหญิงตั้งครรภ์ และผู้ให้นมบุตร	ยา Hydrogen Peroxide รูปแบบน้ำยาฆ่าเชื้อสำหรับใช้ภายนอกปลอดภัยสำหรับสตรีมีครรภ์ แต่ในกรณีของน้ำยาบ้วนปาก ผู้ที่วางแผนจะตั้งครรภ์หรือกำลังตั้งครรภ์ควรปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียก่อนการใช้ยา ส่วนผู้ที่กำลังให้นมบุตรควรปรึกษาแพทย์ถึงความเสี่ยงก่อนการใช้ยาเช่นกัน เนื่องจากยังไม่ทราบแน่ชัดว่าตัวยาสามารถส่งผ่านทางน้ำนมมารดาไปสู่ทารกได้หรือไม่

คำเตือนในการใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

เพื่อความปลอดภัยในการใช้ยา ผู้ป่วยควรระมัดระวังและปฏิบัติตามคำแนะนำดังต่อไปนี้

• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยาหากมีประวัติแพ้อาหาร น้ำยาฆ่าเชื้อไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ยาบ้วนปากที่มีส่วนประกอบของยาชนิดนี้ รวมถึงยาและสารอื่น เพราะยาอาจมีส่วนประกอบที่ทำให้เกิดอาการแพ้ยาหรือเกิดผลข้างเคียงได้ 
• แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยา วิตามิน หรือสมุนไพรทุกชนิดที่ผู้ป่วยกำลังใช้อยู่ เพราะยาบางชนิดอาจทำปฏิกิริยากับยานี้จนก่อให้เกิดผลข้างเคียงหรือทำให้ยามีประสิทธิภาพลดลง
• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากเคยมีประวัติทางสุขภาพใด ๆ มาก่อน
• ยา Hydrogen Peroxide ไม่ควรใช้กับบาดแผลลึก แมลงกัดต่อย และแผลไฟไหม้ที่รุนแรง 
• ห้ามใช้ยานี้กับดวงตาและผิวหนังในบริเวณวงกว้าง 

ปริมาณการใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้

ล้างแผลขนาดเล็ก

ตัวอย่างการใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์เพื่อล้างแผลขนาดเล็ก

เด็กที่มีอายุ 2 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ ใช้สเปรย์หรือน้ำยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ความเข้มข้น 3 เปอร์เซ็นต์ ในปริมาณเล็กน้อยล้างบริเวณที่เป็นแผลวันละ 1-3 ครั้ง 

กำจัดเสมหะภายในปาก

ตัวอย่างการใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์เพื่อกำจัดเสมหะภายในปาก

เด็กที่มีอายุ 2 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ ใช้น้ำยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ความเข้มข้น 3 เปอร์เซ็นต์ ผสมกับน้ำสะอาดให้เจือจางจากนั้นนำมากลั้วปากอย่างน้อย 1 นาที แล้วจึงบ้วนทิ้ง โดยทำได้บ่อยสุด 4 ครั้ง/วัน หลังมื้ออาหารและก่อนนอน 

ลดการระคายเคืองของเหงือก ฟัน และช่องปาก

ตัวอย่างการใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์เพื่อลดการระคายเคืองของเหงือก ฟัน และช่องปาก

เด็กที่มีอายุ 2 ปีขึ้นไป และผู้ใหญ่ สามารถเลือกใช้ได้ในสองรูปแบบ ดังนี้

• กลั้วปากด้วยยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ความเข้มข้น 1.4 เปอร์เซ็นต์ ในปริมาณ 10 มิลลิลิตร อย่างน้อย 1 นาที แล้วจึงบ้วนทิ้ง โดยทำได้บ่อยสุด 4 ครั้ง/วัน หลังมื้ออาหารและก่อนนอน
• หยดเจลยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ความเข้มข้น 1.7 เปอร์เซ็นต์ ลงบนบริเวณที่ต้องการแล้วปล่อยทิ้งไว้อย่างน้อย 1 นาที แล้วจึงบ้วนทิ้ง โดยทำได้บ่อยสุด 4 ครั้ง/วัน หลังมื้ออาหารและก่อนนอน 

การใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

วิธีการใช้ยาเพื่อความปลอดภัย มีดังนี้

• ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด ห้ามเริ่มใช้ยา หยุดใช้ยา หรือเปลี่ยนปริมาณการใช้ยาโดยไม่ได้รับอนุญาตจากแพทย์ หากมีข้อสงสัยใด ๆ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
• แจ้งให้แพทย์ทราบหากใช้ยาแล้วอาการของผู้ป่วยไม่ดีขึ้นหรือมีอาการแย่ลง
• หากใช้ยาในรูปแบบน้ำยาฆ่าเชื้อ ผู้ป่วยควรทำความสะอาดผิวหนังและเช็ดให้แห้งก่อนใช้ยา จากนั้นจึงใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ในปริมาณน้อย ๆ ล้างแผล วันละ 1-3 ครั้ง หรือตามคำสั่งของแพทย์ ผู้ป่วยที่ต้องใช้ผ้าพันแผลควรรอให้ผิวหนังบริเวณดังกล่าวแห้งก่อนเสมอ
• ห้ามใช้ยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ติดต่อกันนานเกินกว่าที่แพทย์กำหนด
• ผู้ป่วยควรระมัดระวังขณะใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ในรูปแบบยาบ้วนปากทุกครั้ง โดยไม่ควรเขย่าขวดยา และไม่เปิดขวดยาใกล้ใบหน้าจนเกินไปเพื่อป้องกันไม่ให้ยาเข้าตา 
• การใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ในรูปแบบยาบ้วนปากควรผสมยาบ้วนปากกับน้ำสะอาดในปริมาณที่เท่ากัน กลั้วปากด้วยยาที่เตรียมไว้อย่างน้อย 1 นาที แล้วจึงบ้วนออกมา ห้ามกลืนยาลงคอไป รวมทั้งควรใช้ยาบ้วนปากหลังมื้ออาหาร เวลาก่อนนอน หรือตามที่แพทย์แนะนำเท่านั้น  
• แจ้งให้แพทย์ทราบทันทีหากเผลอกลืนยาบ้วนปาก เพราะอาจเป็นอันตรายแก่ร่างกาย
• หากผู้ป่วยลืมใช้ยาบ้วนปาก ให้ใช้ยาทันทีที่นึกขึ้นได้ หากใกล้ถึงช่วงเวลาของยารอบถัดไปพอดี ให้ข้ามไปใช้ยาตามเวลาปกติ ห้ามเพิ่มปริมาณยาเป็น 2 เท่า
• ห้ามให้ผู้อื่นใช้ยาบ้วนปากของตนเอง และห้ามใช้ยาบ้วนปากของผู้อื่น
• หากผู้ป่วยใช้ยาเกินกว่าปริมาณที่กำหนดควรนำตัวผู้ป่วยส่งแพทย์ทันที
• เก็บยาไว้ที่อุณหภูมิห้อง ให้ห่างจากความชื้น ความร้อน และแสงแดด โดยเก็บยาให้ห่างจากมือเด็กและสัตว์เลี้ยง รวมถึงปรึกษาวิธีการเก็บรักษาและการกำจัดยาที่ถูกต้องจากแพทย์และเภสัชกรด้วย

ผลข้างเคียงจากการใช้ยาไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

การใช้ยา Hydrogen Peroxide อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียง เช่น ผิวหนังแดง รู้สึกแสบหรือระคายเคือง เป็นต้น แต่ในผู้ป่วยบางรายอาจเกิดผลข้างเคียงที่พบได้ยากและเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้เช่นกัน หากเกิดผลข้างเคียงที่รุนแรงต่อไปนี้ ผู้ป่วยควรหยุดใช้ยาและไปพบแพทย์ทันที

• แพ้ยาอาจทำให้มีอาการ เช่น มีผื่น ลมพิษ คัน ผิวหนังบวมแดงหรือพอง ผิวลอกที่อาจมีไข้หรือไม่มีไข้ร่วมด้วย มีเสียงหวีดขณะหายใจ แน่นหน้าอกหรือบริเวณลำคอ มีปัญหาเรื่องการหายใจ การกลืน หรือการพูด เสียงแหบผิดปกติ หรือมีอาการบวมบริเวณปาก ริมฝีปาก ลิ้น คอ และใบหน้า
• สัญญาณของการติดเชื้อที่ผิวหนัง เช่น รู้สึกร้อนที่ผิวหนัง เจ็บเมื่อสัมผัสผิวหนัง หรือมีหนอง เป็นต้น
• ระคายเคืองภายในช่องปากอย่างรุนแรงจากการใช้ยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์

อย่างไรก็ตาม ตัวยานี้อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงอื่นได้อีกมาก แต่ผู้ป่วยบางรายอาจไม่มีผลข้างเคียงใด ๆ หรือเกิดขึ้นเพียงเล็กน้อยเท่านั้น หากผู้ป่วยรายใดพบความผิดปกติอื่น ๆ นอกเหนือจากนี้ ควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบทันที