SSRI (ยาต้านเศร้าเอสเอสอาร์ไอ)

SSRI (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors) หรือยาต้านเศร้าเอสเอสอาร์ไอ เป็นกลุ่มยารักษาโรคซึมเศร้าที่ออกฤทธิ์ช่วยเพิ่มระดับสารเซโรโทนินในสมอง เป็นยาที่ค่อนข้างปลอดภัยและมักไม่ทำให้เกิดผลข้างเคียงรุนแรงเมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มยารักษาโรคซึมเศร้าชนิดอื่น โดยนำมาใช้บรรเทาอาการซึมเศร้าหรืออาจใช้รักษาโรคอื่น ๆ เช่น โรควิตกกังวล โรคแพนิค และภาวะไฟโบมัยอัลเจีย เป็นต้น

ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ เช่น

• ยาฟลูออกซิทีน
• ยาเซอร์ทราลีน 
• ยาเอสซิตาโลแพรม  
• ยาไซตาโลแพรม

คำเตือนในการใช้ยา SSRI

ยา SSRI แต่ละชนิดล้วนมีข้อบ่งชี้ ข้อควรระวังในการใช้ยา และส่วนประกอบในยาที่แตกต่างกันไป ดังนั้น ผู้ป่วยควรแจ้งให้แพทย์หรือเภสัชกรทราบถึงอาการป่วยในปัจจุบัน ประวัติทางการแพทย์ และประวัติการแพ้ยาต่าง ๆ รวมทั้งศึกษาวิธีการใช้ยาและคำเตือนบนฉลากให้ดีก่อนใช้ยาเสมอ เพื่อป้องกันการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาผิดวิธี

ตัวอย่างข้อควรระวังในการใช้ยา SSRI ได้แก่

• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยา หากมีประวัติแพ้ยาหรือส่วนประกอบของยาชนิดนี้ รวมถึงการแพ้ยาชนิดอื่น อาหาร หรือสารใด ๆ
• ยานี้อาจเพิ่มความเสี่ยงให้ผู้ป่วยมีความคิดและความพยายามในการฆ่าตัวตาย โดยเฉพาะเด็กหรือผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 25 ปี ซึ่งมักเกิดขึ้นในช่วงที่เริ่มใช้ยาหรือเปลี่ยนแปลงปริมาณการใช้ยา
• การใช้ยากลุ่ม SSRI อาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดภาวะเลือดออกผิดปกติ โดยเฉพาะหากใช้ยานี้ร่วมกับยาชนิดอื่นที่อาจเพิ่มความเสี่ยงให้มีเลือดออก
• การใช้ยากลุ่มนี้ในปริมาณมากอาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดกลุ่มอาการเซโรโทนิน (Serotonin Syndrome) ซึ่งอาจทำให้มีอาการบางอย่าง เช่น กระสับกระส่าย สับสน มีเหงื่อออกมาก สั่น และหัวใจเต้นเร็ว เป็นต้น
• หากใช้ยากลุ่ม SSRI บางชนิดในปริมาณมาก เช่น ยาไซตาโลแพรม เป็นต้น อาจส่งผลให้หัวใจเต้นผิดจังหวะได้
• การหยุดใช้ยาอย่างกะทันหันหรือลืมใช้ยาติดต่อกันหลายครั้ง อาจทำให้เกิดกลุ่มอาการหยุดยาแก้ซึมเศร้า ซึ่งจะมีอาการคล้ายกับการถอนยา
• โดยทั่วไปยาจะออกฤทธิ์เมื่อผ่านไป 4-6 สัปดาห์ และใช้เวลาหลายเดือนจึงจะเห็นผลการรักษาอย่างเต็มประสิทธิภาพ
• ผู้ที่ตั้งครรภ์ วางแผนมีบุตร หรืออยู่ในช่วงให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียของยาก่อนใช้เสมอ

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา SSRI

เนื่องจากยา SSRI แต่ละชนิดล้วนมีส่วนประกอบที่แตกต่างกัน ผู้ป่วยจึงอาจมีอาการข้างเคียงจากการใช้ยาแตกต่างกันไปด้วย ดังนั้น ควรศึกษาข้อมูลจากฉลากยาอย่างระมัดระวังและใช้ยาอย่างถูกวิธีเสมอ หากพบอาการผิดปกติเกิดขึ้นหลังใช้ยา ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร และไปพบแพทย์ทันทีหากมีอาการรุนแรง รวมทั้งหากอาการเหล่านั้นไม่ดีขึ้นหรือแย่ลง

ตัวอย่างผลข้างเคียงที่อาจพบได้จากการใช้ยา SSRI

• ง่วงซึม หรืออาจนอนไม่หลับ
• คลื่นไส้ อาเจียน
• มีผื่นคัน
• ปวดข้อและกล้ามเนื้อ
• ปากแห้ง
• ท้องไส้ปั่นป่วน ท้องเสีย
• ประหม่า กระสับกระส่าย หรือหงุดหงิด
• เวียนศีรษะ ปวดศีรษะ
• มองเห็นไม่ชัด
• มีปัญหาทางเพศ เช่น ความต้องการทางเพศน้อยลง ถึงจุดสุดยอดยากขึ้น และหย่อนสมรรถภาพทางเพศ เป็นต้น

นอกจากนี้ หากผู้ป่วยพบอาการผิดปกติใด ๆ เพิ่มเติมหลังจากใช้ยา ควรแจ้งให้แพทย์ทราบด้วยเช่นกัน