Mannitol (แมนนิทอล)

Mannitol (แมนนิทอล) เป็นยาในกลุ่มยาขับปัสสาวะ นำมาใช้รักษาภาวะสมองบวม ลดความดันภายในลูกตาหรือกะโหลกศีรษะ รักษาภาวะไตวายเฉียบพลัน ใช้ทดสอบการทำงานของไต และใช้ในการผ่าตัดต่อมลูกหมากโดยวิธีส่องกล้อง นอกจากนี้ ยังอาจใช้รักษาโรคอื่น ๆ ตามดุลยพินิจของแพทย์

ยา Mannitol มีข้อห้ามใช้และอาจเกิดผลข้างเคียงได้ ดังนั้น การใช้ยาควรอยู่ภายใต้คำแนะนำของแพทย์และเภสัชกรเสมอ

เกี่ยวกับยา Mannitol

กลุ่มยา	ยาขับปัสสาวะ
ประเภทยา	ยาตามใบสั่งแพทย์
สรรพคุณ	รักษาภาวะสมองบวม ลดความดันภายในลูกตาและกะโหลกศีรษะ รักษาภาวะไตวายเฉียบพลัน ใช้ทดสอบการทำงานของไต และใช้ในการผ่าตัดต่อมลูกหมากโดยการส่องกล้อง
กลุ่มผู้ป่วย	เด็ก ผู้ใหญ่
รูปแบบของยา	ยาฉีด

คำเตือนในการใช้ยา Mannitol 

• หลีกเลี่ยงการใช้ยาหากมีประวัติแพ้ยาหรือส่วนประกอบของยานี้
• หลีกเลี่ยงการใช้ยา Mannitol หากเป็นโรคไตรุนแรง ปอดบวม มีภาวะขาดน้ำรุนแรง เลือดออกในสมองที่ไม่ได้มีสาเหตุจากการผ่าตัด ไตหยุดทำงานและไม่สามารถปัสสาวะได้
• แจ้งให้แพทย์ทราบก่อนใช้ยานี้ หากมีประวัติเป็นโรคไต โรคหัวใจ และภาวะเกลือแร่ในร่างกายไม่สมดุล
• แจ้งให้แพทย์ทราบเกี่ยวกับยาทุกชนิดที่กำลังใช้อยู่ ทั้งยาที่แพทย์สั่ง ยาที่ซื้อใช้ด้วยตนเอง วิตามิน และสมุนไพร เพราะมียาหลายชนิดที่อาจมีปฏิกิริยากับยานี้
• ผู้ที่ตั้งครรภ์ วางแผนมีบุตร หรือกำลังให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์ถึงข้อดีและข้อเสียของยาก่อนใช้

ปริมาณการใช้ยา Mannitol 

ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้

ภาวะสมองบวม ลดความดันภายในลูกตาและกะโหลกศีรษะ

ผู้ใหญ่ ฉีดยาเข้าหลอดเลือดดำปริมาณ 0.25-2 กรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม โดยหยดยาเข้าหลอดเลือดดำจากยาสารละลายความเข้มข้น 15-25 เปอร์เซ็นต์ ในระยะเวลาประมาณ 30-60 นาที

ภาวะไตวายเฉียบพลัน

ผู้ใหญ่ ฉีดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณ 50-100 กรัม ในช่วงระยะเวลา 24 ชั่วโมง โดยหยดยาสารละลายความเข้มข้น 5-25 เปอร์เซ็นต์ ปรับอัตราการให้ยาเพื่อรักษาปริมาณปัสสาวะให้ได้อย่างน้อย 30-50 มิลลิลิตร/ชั่วโมง

เด็ก ฉีดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณ 0.25-2 กรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม

การทดสอบการทำงานของไต

ผู้ใหญ่ ฉีดยาเข้าทางหลอดเลือดดำปริมาณ 0.2 กรัม/น้ำหนักตัว 1 กิโลกรัม เป็นระยะเวลา 3-5 นาที

การผ่าตัดต่อมลูกหมากโดยใช้วิธีส่องกล้อง

ผู้ใหญ่ ใช้ยาสารละลายความเข้มข้น 2.5-5 เปอร์เซ็นต์ โดยใช้สวนล้างกระเพาะปัสสาวะ

การใช้ยา Mannitol 

• ใช้ยาตามฉลากและตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัยควรสอบถามแพทย์หรือเภสัชกรก่อนใช้ยาเสมอ
• การใช้ยา Mannitol จะใช้ฉีดหรือหยดเข้าทางหลอดเลือดดำโดยแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น
• ในระหว่างที่ใช้ยานี้ ผู้ป่วยอาจจำเป็นต้องได้รับการตรวจเลือดอยู่บ่อยครั้ง เพื่อช่วยให้แพทย์ทราบระยะเวลาที่ต้องใช้ในการรักษา นอกจากนี้ ผู้ป่วยอาจต้องรับการทดสอบการทำงานของหัวใจด้วย
• ระหว่างท่ี่ใช้ยา ให้ผู้ป่วยระมัดระวังและปฏิบัติตามคำสั่งแพทย์อย่างเคร่งครัดในการบริโภคอาหารและเครื่องดื่ม หรือการทำกิจกรรมต่าง ๆ

ผลข้างเคียงจากการใช้ยา Mannitol

การใช้ยา Mannitol อาจทำให้เกิดผลข้างเคียง ได้แก่ ปัสสาวะมากขึ้น คลื่นไส้ อาเจียน มีไข้ หนาวสั่น ปวดศีรษะ น้ำมูกไหล ตัวบวม น้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว เจ็บหน้าอก มีผื่นขึ้น มองเห็นไม่ชัด เวียนศีรษะ เป็นต้น หากอาการดังกล่าวไม่หายไปหรือรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน ผู้ป่วยควรไปพบแพทย์

หากพบผลข้างเคียงที่รุนแรงจากการใช้ยา Mannitol ดังต่อไปนี้ ควรหยุดใช้ยาและไปพบแพทย์ทันที

• อาการแพ้ยา เช่น ลมพิษ หายใจลำบาก หน้าบวม ริมฝีปากบวม ลิ้นบวม และคอบวม เป็นต้น
• ไตผิดปกติ ซึ่งอาจทำให้มีอาการ เช่น ปัสสาวะน้อยหรือไม่ปัสสาวะ เจ็บขณะปัสสาวะหรือปัสสาวะลำบาก เท้าบวม ข้อเท้าบวม รู้สึกเหนื่อยหรือหายใจไม่อิ่ม เป็นต้น
• ภาวะเกลือแร่ในร่างกายไม่สมดุล ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการ เช่น ปากแห้ง กระหายน้ำมาก สับสน หัวใจเต้นเร็ว ปัสสาวะมากขึ้น เจ็บกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้ออ่อนแรง วิงเวียน หมดสติ หรือชัก เป็นต้น
• ภาวะขาดน้ำ ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการ เช่น กระหายน้ำมาก รู้สึกร้อน ปัสสาวะไม่ออก มีเหงื่อออกมาก ผิวหนังร้อนและแห้ง เป็นต้น
• มือหรือเท้าบวม
• วิตกกังวล เหงื่อออก หายใจไม่อิ่มอย่างรุนแรง เจ็บหน้าอก ไอมีเสมหะ
• รู้สึกวิงเวียน คล้ายจะหมดสติ
• เจ็บ แสบ ระคายเคือง หรือมีการเปลี่ยนแปลงบริเวณผิวหนังที่ฉีดยา

นอกจากนี้ หากผู้ป่วยพบอาการผิดปกติใด ๆ เพิ่มเติม ควรรีบแจ้งให้แพทย์ทราบด้วยเช่นกัน