Illness name: hepatic encephalopathy
Description: Hepatic Encephalopathy หรือโรคสมองจากโรคตับ เป็นภาวะแทรกซ้อนจากการที่ตับเสียหายจนไม่สามารถกำจัดสารพิษออกจากเลือดได้หมด ทำให้มีสารพิษสะสมในระบบไหลเวียนโลหิตและเข้าสู่สมองจนก่อให้เกิดความเสียหาย โรคสมองจากโรคตับอาจเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันหรือเรื้อรัง ผู้ป่วยบางรายที่มีอาการรุนแรงอาจเข้าสู่ภาวะโคม่าและเสียชีวิตได้ โรค Hepatic Encephalopathy จะส่งผลกระทบต่อผู้ป่วยแต่ละคนแตกต่างกันไป บางรายอาจมีอาการไม่รุนแรงและหายดีได้ภายในเวลาไม่นาน ทว่าบางรายอาจค่อย ๆ มีอาการรุนแรงขึ้น หรือส่งผลกระทบร้ายแรงอย่างเฉียบพลัน โดยอาจมีอาการคล้ายคลึงกับโรคอื่น ๆ ได้ เช่น ภาวะแอลกอฮอล์เป็นพิษ ภาวะถอนพิษสุรา ภาวะเลือดออกในกะโหลกศีรษะ อาการที่เป็นสัญญาณของ Hepatic Encephalopathy มีดังนี้ หากความเสียหายของสมองรุนแรงขึ้น ผู้ป่วยอาจมีอาการดังต่อไปนี้ ผู้ที่มีอาการข้างต้นควรรีบไปพบแพทย์หรือขอความช่วยเหลือจากหน่วยแพทย์ฉุกเฉิน เพราะหากล่าช้าอาจทำให้เข้าสู่ภาวะโคม่าได้ โรค Hepatic Encephalopathy มีสาเหตุมาจากความเสียหายของตับ ส่งผลให้ตับไม่สามารถกำจัดสารพิษที่ได้รับจากภายนอก เช่น ยา สารเคมีต่าง ๆ หรือแม้กระทั่งสารที่ร่างกายสร้างขึ้นเองอย่างแอมโมเนีย ทำให้สารพิษเหล่านี้สะสมในกระแสเลือดและเข้าไปสู่ระบบประสาทและสมองจนเกิดความเสียหายในที่สุด สาเหตุที่มักทำให้ตับเสียหายและเสี่ยงต่อโรคสมองจากโรคตับ ได้แก่ นอกจากนี้ ผู้ป่วยที่ตับมีความเสียหายอยู่แล้วอาจเสี่ยงเกิด Hepatic Encephalopathy มากขึ้น หากมีปัจจัยกระตุ้นอื่น ๆ เช่น โรคนี้เป็นภาวะแทรกซ้อนจากโรคตับที่สังเกตด้วยตัวเองค่อนข้างยาก เนื่องจากเป็นความผิดปกติที่ส่งผลต่อสมอง ในเบื้องต้นแพทย์จะให้คนใกล้ชิดของผู้ป่วยโรคตับหรือผู้ที่เคยมีปัญหาเกี่ยวกับตับคอยสังเกตความเปลี่ยนแปลงทางด้านพฤติกรรมหรือการเคลื่อนไหวร่างกาย หากพบความผิดปกติควรรีบพาผู้ป่วยไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยโดยละเอียด แพทย์จะวินิจฉัยผู้ป่วย Hepatic Encephalopathy โดยการตรวจร่างกายเบื้องต้นและสอบถามเกี่ยวกับอาการรวมทั้งประวัติการรักษา จากนั้นอาจตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติมด้วยวิธีต่าง ๆ ดังนี้ ผู้ป่วยบางคนอาจเกิดโรค Hepatic Encephalopathy ในช่วงเวลาสั้น ๆ และสามารถรักษาให้หายได้ แต่บางรายอาจกลับมาเป็นซ้ำหรือเกิดขึ้นอย่างถาวรได้หากมีปัญหาเรื้อรังเกี่ยวกับตับ ในการรักษา Hepatic Encephalopathy แพทย์จะพิจารณาจากปัจจัยต่าง ๆ ได้แก่ สิ่งที่กระตุ้นให้เกิดอาการ ลักษณะอาการของผู้ป่วย ความรุนแรงของอาการ ความรุนแรงของโรคตับที่เป็นอยู่ อายุ และสุขภาพโดยรวมของผู้ป่วย แพทย์อาจเริ่มรักษาโดยแนะนำให้ใช้ยาเพื่อช่วยกำจัดสารพิษออกจากร่างกาย ได้แก่ ผู้ป่วยอาจต้องจำกัดโปรตีนหากการรับประทานโปรตีนเป็นปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการ เนื่องจากอาหารชนิดนี้อาจทำให้ร่างกายสร้างแอมโมเนียมากเกินไปและกำจัดได้ไม่ทัน อาหารโปรตีนสูงที่ควรหลีกเลี่ยง ได้แก่ สัตว์ปีก เนื้อแดง ไข่ ปลา เป็นต้น โดยแพทย์หรือนักโภชนาการจะช่วยวางแผนการรับประทานอาหารที่เหมาะสมให้กับผู้ป่วย เพื่อให้ได้รับโปรตีนอย่างเพียงพอโดยไม่กระทบกับโรค และต้องงดดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์โดยเด็ดขาด เพราะการดื่มในปริมาณเพียงเล็กน้อยก็ทำให้เสี่ยงเกิดความเสียหายต่อตับได้ นอกจากนี้ แพทย์จะให้การรักษาปัญหาสุขภาพอื่น ๆ ที่ส่งผลกระทบต่อการทำงานของตับของผู้ป่วยควบคู่กันไปด้วย เช่น การติดเชื้อ ภาวะท่อปัสสาวะอุดตัน รวมถึงอาการท้องผูกที่ทำให้ไม่สามารถขับถ่ายได้ตามปกติจนเกิดการสะสมของสารพิษในร่างกาย และอาจให้หยุดใช้ยาบางชนิดที่ส่งผลต่อการทำงานของตับด้วย ผู้ป่วยต้องปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด และไม่ควรหยุดใช้ยาใด ๆ เองโดยไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์ การรักษาอย่างต่อเนื่องจะช่วยให้อาการค่อย ๆ ดีขึ้นตามลำดับ และบางรายอาจหายเป็นปกติได้ ผู้ป่วยโรค Hepatic Encephalopathy ทั้งชนิดเฉียบพลันและเรื้อรังที่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงทีอาจมีอาการดีขึ้นได้ แต่หากได้รับการรักษาล่าช้าอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่อันตรายมากขึ้น เช่น ภาวะสมองเคลื่อนที่ ซึ่งมีสาเหตุจากความดันในกะโหลกศีรษะสูง สมองบวม หรือการทำงานของอวัยวะล้มเหลว นอกจากนี้ ผู้ป่วยบางรายอาจเข้าสู่ภาวะโคม่าและเสียชีวิตได้ โดยอัตราการรอดชีวิตนั้นจะขึ้นอยู่กับอาการของผู้ป่วยแต่ละคน วิธีป้องกัน Hepatic Encephalopathy ที่ดีที่สุดคือการลดความเสี่ยงในการเกิดโรคตับที่เป็นสาเหตุให้ตับได้รับความเสียหาย ทำได้ดังนี้ความหมาย โรคสมองจากโรคตับ (Hepatic Encephalopathy)
อาการของโรคสมองจากโรคตับ
สาเหตุของโรคสมองจากโรคตับ
การวินิจฉัยโรคสมองจากโรคตับ
การรักษาโรคสมองจากโรคตับ
ภาวะแทรกซ้อนของโรคสมองจากโรคตับ
การป้องกันโรคสมองจากโรคตับ