Illness name: ไขมันในเลือดสูง
Description: ไขมันในเลือดสูง (Hyperlipidemia หรือ Dyslipidemia) คือภาวะที่ระดับไขมันในเลือดสูงจนอาจเป็นอันตรายต่อร่างกาย โดยไขมันชนิดหลักที่พบในเลือดมี 2 ชนิด ได้แก่ ไตรกลีเซอไรด์ (Triglycerides) และคอเลสเตอรอล (Cholesterol) ซึ่งมีความสำคัญต่อระบบการทำงานของร่างกาย แต่หากมีปริมาณสูงเกินไปอาจเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและโรคหลอดเลือดสมอง ไตรกลีเซอไรด์ได้มาจากร่างกายสร้างขึ้นเองหรือได้รับจากอาหารที่รับประทานเข้าไปโดยตรง อย่างเนื้อแดงหรือผลิตภัณฑ์นมที่มีไขมัน นอกจากนี้ ผลิตภัณฑ์ประเภทน้ำตาลทราย น้ำตาลฟรักโทส และแอลกอฮอล์ก็มีส่วนเพิ่มปริมาณไตรกลีเซอไรด์ในร่างกายได้เช่นกัน สำหรับคอเลสเตอรอลมีความจำเป็นต่อเซลล์ต่าง ๆ ในร่างกาย โดยเป็นไขมันที่ร่างกายสามารถสังเคราะห์ขึ้นเองจากตับและสามารถพบได้ในอาหาร เช่น ไข่ สัตว์เนื้อแดง โดยเฉพาะเครื่องในสัตว์ หนังสัตว์ และชีส เป็นต้น ด้วยคุณสมบัติที่ไม่ละลายในน้ำของไขมัน จึงต้องรวมตัวกับโปรตีนในตับจนเกิดเป็น ไลโปโปรตีน (Lipoprotein) เพื่อให้สามารถลำเลียงในเลือดได้ ซึ่งไลโปโปรตีนในร่างกายมี 3 ชนิด ได้แก่ ไขมันในเลือดสูงเป็นที่รู้จักกันในอีกชื่อหนึ่งว่า คอเลสเตอรรอลสูง แต่หากใช้คำว่าไขมันในเลือดสูงนั้นจะมีความหมายที่ครอบคลุมมากกว่าคอเลสเตอรรอลสูง เนื่องจากเป็นการเรียกรวมถึงไขมันทั้งคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอร์ไรด์ด้วย ในระยะแรก คนส่วนมากมักไม่ทราบว่าตนเองมีระดับไขมันในเลือดสูง เพราะไม่มีอาการแสดงให้เห็น แต่หากในร่างกายมีคอเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์มากเกินไปเป็นระยะเวลานาน ต่อมาอาจเกิดการสะสมของไขมันในหลอดเลือดแดง ทำให้หลอดเลือดตีบแคบลงและเลือดไหลเวียนได้ลำบาก ส่งผลให้ผู้ป่วยอาจมีความดันโลหิตสูงขึ้น นอกจากนี้ การสะสมของไขมันในหลอดเลือดอาจทำให้เกิดเป็นลิ่มเลือดอุดตันที่หัวใจ และอาจนำไปสู่ภาวะหัวใจขาดเลือด หรือหากเกิดขึ้นบริเวณสมองก็อาจนำไปสู่โรคหลอดเลือดสมอง ไขมันในเลือดสูงเกิดได้จากหลายปัจจัย ดังนี้ การมีพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่ส่งผลเสียต่อสุขภาพเป็นสาเหตุหลักที่เพิ่มโอกาสในการเกิดไขมันในเลือดสูง โดยเฉพาะการรับประทานอาหารที่มีคอเลสเตอรอล ไขมันอิ่มตัว ไขมันทรานส์ หรือคารโบไฮเดรตสูงเกินไป เช่น อาหารประเภทชีส ไข่แดง อาหารประเภททอดหรือผ่านกระบวนการแปรรูป ไอศกรีม ขนมอบ เนื้อแดง เป็นต้น นอกจากนี้ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอหรือเคลื่อนไหวร่างกายน้อย รวมทั้งการสูบบุหรี่หรือดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปก็สามารถนำไปสู่ไขมันในเลือดสูงได้เช่นกัน นอกเหนือจากพฤติกรรมการใช้ชีวิต ยังพบปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดไขมันในเลือดได้มากขึ้น ได้แก่ เนื่องจากไขมันในเลือดสูงระยะแรกไม่มีอาการแสดงออกอย่างชัดเจน การวินิจฉัยโรคจึงใช้วิธีการตรวจหาระดับไขมันในเลือดที่เรียกว่าหรือ Lipid Profile โดยแพทย์จะทำการเก็บตัวอย่างเลือดของผู้ป่วยและส่งตรวจไปยังห้องปฏิบัติการ นอกจากนี้ แพทย์อาจสั่งให้งดอาหารและเครื่องดื่มเป็นเวลา 12 ชั่วโมงก่อนการตรวจ โดยเกณฑ์วัดระดับไขมันในเลือดจะแสดงค่าต่าง ๆ ดังนี้ ค่าคอเลสเตอรอลชนิดดี หรือเอชดีแอล ค่าคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดี หรือแอลดีแอล ค่าไตรกลีเซอไรด์ ค่าคอเลสเตอรอลรวม (Total Cholesterol) ทั้งนี้ ก่อนทำการวินิจฉัยและรักษาในขั้นต่อไป แพทย์จะคำนวณความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดและหัวใจ โดยพิจารณาจากผลตรวจวัดระดับไขมันในเลือดประกอบกันกับอายุ สุขภาพโดยรวม พฤติกรรมการสูบบุหรี่ และประวัติครอบครัวของผู้ป่วยร่วมด้วย เป้าหมายของการรักษาคือการลดระดับคอเลสเตอรอลลงอย่างมีประสิทธิภาพ โดยอาจให้ผู้ป่วยปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตหรือดูแลเรื่องการรับประทานอาหารให้ดีขึ้น แต่บางรายอาจต้องใช้ยาควบคู่กันไปด้วย การปรับพฤติกรรมการใช้ชีวิตถือเป็นส่วนสำคัญในการรักษาโรค เนื่องจากเป็นปัจจัยสำคัญหนึ่งที่จะช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดอาการแทรกซ้อน โดยเฉพาะโรคหัวใจหรือโรคหลอดเลือดสมอง หากผู้ป่วยได้รับยาในการรักษาอยู่แล้ว การปรับพฤติกรรมจะช่วยเพิ่มประสิทธิภาพของยาในการลดคอเลสเตอรอลได้ ซึ่งสามารถทำได้ ดังนี้ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของผู้ป่วยเพียงอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอในบางกรณี แพทย์จึงอาจสั่งจ่ายยาที่ช่วยให้ตับลดการผลิตคอเลสเตอรอลลง ได้แก่ กลุ่มยาสเตติน (Statins) ที่ช่วยลดปริมาณคอเลสเตอรอลในเลือด กรดนิโคตินิก (Nicotinic Acid) ที่ช่วยลดปริมาณคอเลสเตอรอลชนิดไม่ดีและไตรกลีเซอไรด์ และยาไฟเบรต (Fibrates) ที่ช่วยลดไตรกลีเซอไรด์และอาจเพิ่มปริมาณไขมันดี หากแพทย์สั่งจ่ายยา ผู้ป่วยมักจะต้องรับประทานอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานพอสมควร เพื่อรักษาระดับไขมันในเลือดให้อยู่ในระดับที่ปกติ และมีแนวโน้มว่าจะต้องรับประทานต่อเนื่องไปตลอด ผู้ป่วยที่มีภาวะไขมันในเลือดสูงอาจทำให้ไขมันไปสะสมที่บริเวณผนังหลอดเลือดแดงจนเกิดโรคหลอดเลือดแดงแข็งขึ้น ซึ่งไขมันที่เกาะตัวอยู่จะทำให้เลือดไหลผ่านหลอดเลือดแดงได้น้อยลงและทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น โดยทั่วไป Hyperlipidemia สามารถป้องกันได้ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตให้ดีต่อสุขภาพมากขึ้น โดยเฉพาะการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงไขมันชนิดไม่อิ่มตัว ไขมันทรานส์ และไขมันที่ได้จากสัตว์ พร้อมทั้งเพิ่มการรับประทานไฟเบอร์หรือกากใยอาหารให้มากขึ้น อย่างผัก ผลไม้ และธัญพืชไม่ขัดสี ส่วนภาวะไขมันในเลือดสูงจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรมจากพ่อแม่อาจป้องกันได้ยาก นอกจากนี้ ควรออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ไม่สูบบุหรี่หรือเลิกสูบบุหรี่ ไม่ดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากเกินไป ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ รวมถึงผู้ที่มีความเสี่ยงในการเกิดโรคหัวใจหรือมีระดับคอเลสเตอรอลสูง ควรเข้ารับการตรวจระดับคอเลสเตอรอลเป็นประจำความหมาย ไขมันในเลือดสูง
อาการของไขมันในเลือดสูง
สาเหตุของไขมันในเลือดสูง
พฤติกรรมการใช้ชีวิต
ปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ
การวินิจฉัยไขมันในเลือดสูง
การรักษาไขมันในเลือดสูง
การรักษาโดยการปรับพฤติกรรม
การรักษาโดยการใช้ยา
ภาวะแทรกซ้อนของไขมันในเลือดสูง
การป้องกันไขมันในเลือดสูง