Illness name: cluster headache ปวดหัวแบบคลัสเตอร์
Description: Cluster Headache หรืออาการปวดหัวแบบคลัสเตอร์ เป็นภาวะปวดหัวรุนแรงที่เกิดขึ้นอย่างกะทันหัน โดยผู้ป่วยจะรู้สึกปวดหัวข้างเดียว หรืออาจปวดบริเวณรอบดวงตา ซึ่งอาจเกิดต่อเนื่องนานหลายชั่วโมง และอาจเกิดขึ้นหลายครั้งภายในวันเดียว ในขณะที่ปวดหัวอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น ตาแดง น้ำมูกไหล เวียนหัว เป็นต้น โดย Cluster Headache สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย แต่จะพบมากในวัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ รวมทั้งมักพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง ผู้ป่วย Cluster Headache จะมีอาการปวดหัวข้างเดียว แต่อาจจะสลับข้างที่ปวดได้ในแต่ละครั้ง บางครั้งอาจเกิดอาการปวดบริเวณรอบดวงตา ด้านหลังดวงตา หรืออาจลามไปบริเวณอื่นที่อยู่ด้านเดียวกันด้วย เช่น หน้าผาก ฟัน คอ หัวไหล่ เป็นต้น โดยผู้ป่วยบางรายอาจเห็นแสงวูบวาบก่อนมีอาการปวดหัวด้วย แต่ก็มีโอกาสพบได้น้อย อาการปวดหัวรูปแบบนี้มักมีความรุนแรง เกิดขึ้นอย่างฉับพลันและไม่มีสัญญาณเตือน โดยอาการอาจเกิดขึ้นนานประมาณ 15-180 นาที และความถี่ที่แสดงอาการจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล บางรายอาจมีอาการเกิดขึ้นเพียงครั้งเดียวทุก ๆ 2 วัน แต่บางรายอาจมีอาการมากถึง 8 ครั้งต่อวัน ซึ่งอาการปวดอาจรุนแรงถึงขั้นทำให้ตื่นหลังจากที่นอนหลับไปแล้วประมาณ 1-2 ชั่วโมง หรืออาจทำให้ผู้ป่วยต้องทำร้ายตัวเองเพื่อบรรเทาอาการปวด นอกจากอาการปวดหัวอย่างรุนแรงแล้ว ผู้ป่วยอาจมีอาการอื่น ๆ ร่วมด้วย ดังนี้ ในปัจจุบัน แพทย์ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของ Cluster Headache แต่สันนิษฐานว่ามีสาเหตุมาจากการทำงานผิดปกติของสมองส่วนไฮโปทาลามัส ซึ่งทำหน้าที่ควบคุมระดับฮอร์โมน อุณหภูมิ การนอนหลับ และความดันภายในร่างกาย ซึ่งอาจทำให้เส้นเลือดบริเวณใบหน้าขยายใหญ่ขึ้นจนไปกดทับเส้นประสาทบนใบหน้า และกระตุ้นความรู้สึกไปยังสมองมากผิดปกติ จึงทำให้เกิดอาการปวดหัวลักษณะนี้ขึ้น นอกจากนี้ ยังมีปัจจัยหลายประการที่อาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดอาการขึ้นได้ ดังนี้ แพทย์สามารถวินิจฉัย Cluster Headache ได้โดยสอบถามอาการของผู้ป่วยประกอบกับตรวจร่างกายทางระบบประสาทและสมอง โดยทดสอบการทำงานของเส้นประสาท ความรู้สึก และการตอบสนอง หากพบความผิดปกติ แพทย์อาจเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT Scan) หรือเอกซเรย์คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI Scan) เพื่อดูความผิดปกติของต่อมใต้สมองและส่วนอื่น ๆ ที่อาจเป็นสาเหตุของ Cluster Headache เช่น เนื้องอก หลอดเลือดสมองโป่งพอง เป็นต้น ปัจจุบันยังไม่สามารถรักษา Cluster Headache ให้หายขาดได้ ทำได้เพียงบรรเทาอาการปวดและหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้นที่ทำให้เกิดอาการด้วยวิธีการต่าง ๆ ดังนี้ การรักษาด้วยยา ยาแก้ปวดที่หาซื้อได้ทั่วไปอาจไม่สามารถช่วยได้ในกรณีนี้ เพราะยาดังกล่าวใช้เวลานานกว่าจะออกฤทธิ์ แต่อาการปวดหัวชนิดนี้เกิดขึ้นอย่างรุนแรงและฉับพลัน ซึ่งอาจหายไปภายใน 15 นาที จึงอาจต้องใช้ยาชนิดอื่น ๆ ดังนี้ การใช้ออกซิเจน การรักษาด้วยออกซิเจนเป็นการรักษาทางเลือกที่ทำได้โดยให้ออกซิเจนบริสุทธิ์ผ่านทางหน้ากากออกซิเจนเพื่อช่วยบรรเทาอาการปวด โดยจะส่งผลทางการรักษาภายใน 15 นาที การรักษาด้วยวิธีนี้ปลอดภัยและไม่มีผลข้างเคียง แต่ใช้ได้ผลกับผู้ป่วยบางรายเท่านั้น การผ่าตัด แพทย์จะแนะนำให้ผู้ป่วยเข้ารับการผ่าตัดหากรักษาด้วยวิธีอื่นไม่ได้ผล ผู้ป่วยยังมีอาการปวดหัวอย่างเรื้อรัง หรือผู้ป่วยมีอาการข้างเคียงจากการรักษาด้วยวิธีอื่น โดยแพทย์จะผ่าตัดเพื่อทำให้เส้นประสาทบนใบหน้าถ่ายทอดความรู้สึกไปที่สมองไม่ได้ อย่างไรก็ตาม การรักษาด้วยวิธีการนี้อาจก่อให้เกิดผลข้างเคียงที่ร้ายแรง คือ อาจทำให้เกิดอาการชาบริเวณใบหน้าอย่างถาวร Cluster Headache อาจส่งผลกระทบต่ออารมณ์ของผู้ป่วย เพราะเป็นโรคที่ไม่มีทางรักษาให้หายขาดได้ อีกทั้งยังคาดเดาเวลาที่เกิดอาการไม่ได้ จึงอาจทำให้ผู้ป่วยรู้สึกกระวนกระวาย ซึมเศร้า และอาจส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวันอย่างการเรียนหรือการทำงานได้ นอกจากนี้ อาจมีผลข้างเคียงที่เกิดจากการรักษาด้วย เช่น ขณะนี้ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดของ Cluster Headache จึงไม่อาจระบุวิธีป้องกันอย่างแน่ชัดได้ และแม้ภาวะนี้อาจไม่มีอันตรายถึงชีวิต แต่ก็ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ ดังนั้น ผู้ป่วยควรป้องกันอาการกำเริบด้วยวิธีการ ดังนี้ ความหมาย ปวดหัวแบบคลัสเตอร์ (Cluster Headache)
อาการของ Cluster Headache
สาเหตุของ Cluster Headache
การวินิจฉัย Cluster Headache
การรักษา Cluster Headache
ภาวะแทรกซ้อนของ Cluster Headache
การป้องกัน Cluster Headache