Illness name: ฟันเก
Description: ฟันเก คือ อาการที่ฟันไม่ได้เรียงตามแนวปกติส่งผลให้ทำความสะอาดช่องปากได้ยาก อาจทำให้พูดไม่ค่อยชัด ฟันเกเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น ผู้ป่วยมีขากรรไกรบนและล่างไม่เท่ากันหรือลักษณะช่องปากของผู้ป่วยเล็กจนทำให้ฟันที่ขึ้นมานั้นเบียดกัน เป็นต้น ส่วนใหญ่ฟันเกเกิดจากลักษณะทางพันธุกรรมที่ได้มาจากพ่อหรือแม่ แต่ก็อาจเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ ได้ หากผู้ป่วยไม่เข้ารับการรักษาหรือไปพบแพทย์ อาจส่งผลให้เกิดฟันผุหรือปัญหาโรคเหงือกตามมาได้ อาการฟันเก อาการฟันปรากฏให้เห็นได้จากรูปลักษณะ เช่น การเรียงตำแหน่งที่ผิดปกติของฟันหรือความผิดปกติของลักษณะใบหน้า ซึ่งอาจทำให้ผู้ป่วยสูญเสียความมั่นใจ นอกจากนี้ อาจมีอาการเคี้ยวหรือกัดไม่ถนัด หรือพูดไม่ค่อยชัดร่วมด้วย สาเหตุของฟันเก นอกจากเป็นของลักษณะทางพันธุกรรมแล้ว ฟันเกเกิดขึ้นได้จากสาเหตุอื่น ๆ ดังต่อไปนี้
การตรวจทันตกรรมทั่วไป เช่น การตรวจ ปาก ฟัน ขากรรไกรและลักษณะใบหน้าของผู้ป่วยจะช่วยให้แพทย์ระบุได้ว่าผู้ป่วยมีฟันเกหรือไม่ และแพทย์อาจมองหาจากอาการดังกล่าว หากต้องวินิจฉัยเพิ่มเติม แพทย์อาจถ่ายภาพลักษณะใบหน้าของผู้ป่วยเพื่อนำไปตรวจสอบความสัมพันธ์ของฟัน ขากรรไกร และศีรษะ ผู้ป่วยอาจต้องพิมพ์ปาก โดยแพทย์จะให้ผู้ป่วยกัดลงบนวัสดุที่จะถูกนำมาสร้างเป็นสำเนาฟันที่ถูกต้อง นอกจากนี้แพทย์อาจเอกซเรย์เพิ่มเติมเพื่อวินิจฉัยว่าผู้ป่วยเหมาะกับการรักษาแบบไหน ภาพเอกซเรย์ของใบหน้าและฟันของผู้ป่วยจะแสดงข้อมูลตำแหน่งของฟันและรากฟันหรือฟันอื่น ๆ ที่กำลังขึ้นมาจากเหงือก และการเอกซเรย์ฟันทั้งปาก (Panoramic) และการเอกซเรย์กระโหลกศีรษะแบบพิเศษ (Cephalometrics) เพื่อแสดงความสัมพันธ์ของฟันต่อขากรรไกรและขากรรไกรต่อศีรษะ นับเป็นการเอกซเรย์แบบพิเศษที่จะถูกนำประกอบการวินิจฉัยด้วย การรักษาฟันเก การรักษาจะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของฟันเก ในกรณีที่ไม่รุนแรง ผู้ป่วยอาจใช้เพียงรีเทนเนอร์แบบถอดได้เพื่อให้ฟันเรียงกันตามแนวปกติ สำหรับผู้ป่วยซึ่งประสบปัญหาฟันเบียดกันเกินไป อาจต้องถอนฟันออกหนึ่งซี่หรือมากกว่านั้น การผ่าตัดอาจเกิดขึ้นได้ในกรณีรุนแรงซึ่งพบไม่บ่อยนัก เช่น ขากรรไกรบนหรือล่างของผู้ป่วยยื่นออกมามากเกินไป อีกวิธีหนึ่งที่มักนำมาใช้ในการรักษาฟันเกคือ การจัดฟัน การจัดฟันแต่ละประเภทนั้นเหมาะกับแต่ละปัญหาแตกต่างกันไป ผู้ป่วยควรปรึกษาแพทย์ก่อนถึงความจำเป็นเฉพาะบุคคลและลักษณะของฟัน เพื่อการจัดฟันที่ดีที่สุด โดยประเภทของการจัดฟันมีดังนี้ การจัดฟันแบบติดแน่น (Fixed Braces) แผ่นทันตกรรมจัดฟันขนาดเล็กที่เรียกว่า แบร็กเกต (Brackets) จะถูกติดโดยกาวชนิดพิเศษบริเวณด้านหน้าของฟันแต่ละซี่ ทั้งหมดจะถูกโยงด้วยลวดทันตกรรมจัดฟันและยึดด้วยยาง แผ่นทันตกรรมจัดฟันมีทั้งแบบพอร์สเลนฟัน (Porcelain) ที่เป็นเซรามิคสีเดียวกับฟันและแบบโลหะที่ผู้ป่วยสามารถเลือกยางสีสันต่าง ๆ ได้ การจัดฟันแบบไม่ใช้ยาง (Self-Ligating) เป็นวิธีการใหม่ที่จะยึดลวดทันตกรรมให้อยู่กับที่ และมีคุณสมบัติในการช่วยให้การจัดฟันเป็นไปอย่างราบรื่นและรวดเร็วยิ่งขึ้น การจัดฟันแบบใสถอดได้ (Invisible Aligners) การจัดฟันแบบนี้เหมาะจะใช้ในกรณีที่ไม่รุนแรง และเป็นการจัดฟันที่สังเกตแทบไม่เห็นตัวอุปกรณ์ ช่วยจัดฟันให้ตรงตามแนวปกติได้โดยการใส่ไว้ตลอดเวลา จะถอดออกมาก็ต่อเมื่อรับประทานอาหารหรือแปรงฟันเท่านั้น ตัวอุปกรณ์จัดฟันนี้จะถูกเปลี่ยนทุก ๆ 2 สัปดาห์ จนกว่าการดัดฟันจะเสร็จสมบูรณ์ การจัดฟันด้านใน (Lingual Braces) วิธีนี้เป็นวิธีที่เหมาะสำหรับผู้ป่วยวัยรุ่นที่ค่อนข้างมีอายุหรือผู้ใหญ่ที่กังวลเกี่ยวกับภาพลักษณ์ของอุปกรณ์จัดฟัน เพราะการจัดฟันด้านในเป็นการจัดฟันแบบติดแน่นอยู่บริเวณด้านหลังของฟันและจะไม่ปรากฏอุปกรณ์ใดใดออกมาเลยเมื่อผู้ป่วยยิ้ม การจัดฟันบางประเภทอาจต้องใช้เวลา 2-3 ปี และต้องพบแพทย์ทุก ๆ 4-8 สัปดาห์ การจัดฟันบางชนิดไม่สามรถถอดอุปกรณ์ออกได้จนกว่าการจัดฟันจะเสร็จสมบูรณ์ ผู้ป่วยจึงต้องรักษาสุขอนามัยในช่องปากให้ดี เช่น การพกแปรงสีฟันติดตัวไว้เสมอ แปรงฟันทุกครั้งหลังรับประทานอาหารหรือขนม และหลีกเลี่ยงการกินอาหารที่แข็งและเหนียว หลังจากเสร็จสิ้นการจัดฟัน ผู้ป่วยจำเป็นต้องใส่รีเทนเนอร์เพื่อให้ฟันยังคงอยู่ในตำแหน่งที่จัดฟันไว้ แพทย์จะเป็นผู้แนะนำการรักษาที่เหมาะสมให้ผู้ป่วยเอง อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยที่เป็นผู้ใหญ่ควรใส่รีเทนเนอร์ไว้ตอนนอนตลอดชีวิตเพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงที่ฟันจะกลับมาเกอีกครั้ง ภาวะแทรกซ้อนของฟันเก การที่ฟันไม่เรียงตามแนวปกติทำให้รักษาความสะอาดในช่องปากได้ยากและไม่ทั่วถึง หากไม่รีบรักษาอาจเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ฟันผุ ฟันร่วง และโรคเหงือกอักเสบได้ และหากฟันอยู่ในตำแหน่งที่ไม่เหมาะสม อาจเป็นไปได้ว่าการเจริญเติบโตของกระดูกขากรรไกรผิดปกติและการสบฟันผิดปกติ ส่งผลให้มีปัญหาต่อการเคี้ยว พูด เกิดการกร่อนของเคลือบฟันหรือปัญหาต่อขากรรไกรตามมา การป้องกันฟันเก ผู้ป่วยบางรายฟันเกเพราะเป็นลักษณะทางพันธุกรรมจึงทำให้การป้องกันเป็นเรื่องยาก แต่การลดความเสี่ยงต่าง ๆ ที่ก่อให้เกิดความผิดปกติต่อขากรรไกรสามารถป้องกันได้ เช่น หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่อาจมีแนวโน้มทำให้ขากรรไกรได้รับบาดเจ็บ หรือสำหรับเด็กเล็ก ผู้ปกครองควรจำกัดการใช้ขวดนมหรือจุกนมปลอมความหมาย ฟันเก
ปัญหาสุขภาพในช่องปากอื่น ๆ จากพฤติกรรมในวัยเด็กอาจเป็นสาเหตุของฟันเกได้ เช่น
การวินิจฉัยฟันเก