Illness name: ตับอ่อนอักเสบ
Description: ตับอ่อนอักเสบ (Pancreatitis) เป็นการอักเสบที่เกิดขึ้นกับตับอ่อน ทำให้เนื้อเยื่อตับอ่อนบวมและถูกทำลาย โดยตับอ่อนมีลักษณะยาว แบน อยู่หลังกระเพาะอาหาร และอยู่บริเวณท้องส่วนบน มีหน้าที่ผลิตเอนไซม์ช่วยย่อยอาหาร และผลิตฮอร์โมนที่ช่วยควบคุมกระบวนการทำงานของน้ำตาลในร่างกาย ตับอ่อนอักเสบเกิดขึ้นได้แบบเฉียบพลันกะทันหัน ทำให้มีอาการปวดท้องอย่างรุนแรงในทันที หรืออาจเกิดขึ้นแบบเรื้อรัง ทำให้ปวดท้องแบบเป็น ๆ หาย ๆ ซึ่งอาจกินเวลานานหลายปี ผู้ป่วยที่มีอาการไม่รุนแรง อาการป่วยอาจหายไปเองโดยไม่ต้องรักษา แต่ในรายที่ป่วยรุนแรงมาก อาจเป็นอันตรายจนถึงแก่ชีวิตได้เช่นกัน อาการตับอ่อนอักเสบ ตับอ่อนอักเสบชนิดเฉียบพลัน อาจทำให้เกิดอาการ เช่น ตับอ่อนอักเสบชนิดเรื้อรัง อาจทำให้เกิดอาการ เช่น สาเหตุของตับอ่อนอักเสบ หากเซลล์ตับอ่อนมีการอักเสบอย่างต่อเนื่องเรื้อรัง โดยอาจเกิดขึ้นหลังการอักเสบเฉียบพลันที่รักษาไม่หาย เพราะสาเหตุยังคงอยู่ เช่น ผู้ป่วยยังคงดื่มแอลกอฮอล์เรื้อรัง หรืออาจเกิดการอักเสบเฉียบพลันซ้ำกันหลาย ๆ ครั้ง ซึ่งในการอักเสบเรื้อรังนี้ เซลล์ของตับอ่อนจะค่อย ๆ ถูกทำลายจนไม่สามารถฟื้นตัวได้อย่างเต็มที่ และมักกลายเป็นพังผืดอย่างถาวรจนไม่อาจสร้างน้ำย่อยและฮอร์โมนได้ ทั้งนี้ การทำงานที่บกพร่องของตับอ่อนมักทำให้เกิดปัญหาเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร และโรคเบาหวานได้ สาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยงที่สามารถทำให้เกิดตับอ่อนอักเสบ ได้แก่ อย่างไรก็ตาม ในผู้ป่วยบางราย แพทย์อาจไม่สามารถหาสาเหตุที่ทำให้ตับอ่อนอักเสบได้ การวินิจฉัยตับอ่อนอักเสบ นอกจากนั้น อาจมีการตรวจอื่น ๆ เพิ่มเติม ขึ้นอยู่กับสถานการณ์และดุลยพินิจของแพทย์ การรักษาตับอ่อนอักเสบ การรักษาตับอ่อนอักเสบ แบ่งได้เป็น 2 ประเภท ดังนี้ ภาวะแทรกซ้อนของตับอ่อนอักเสบ การป้องกันตับอ่อนอักเสบ เนื่องจากสาเหตุส่วนใหญ่ของตับอ่อนอักเสบ คือ การติดสุรา การป้องกันที่เหมาะสมจึงควรลดหรือเลิกดื่มสุรา หากพบว่าตนเองดื่มสุรามาก และกังวลเกี่ยวกับการดื่มของตนเอง ควรไปปรึกษาแพทย์หรือศูนย์บริการด้านสุขภาพ เพื่อหาทางแก้ไข บำบัดการติดสุรา หรือเข้าร่วมกลุ่มผู้ติดสุรา ซึ่งอาจเป็นประโยชน์และช่วยบำบัดการติดสุราได้ ทั้งยังช่วยลดปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ ของตับอ่อนอักเสบ เพราะลดความเสี่ยงในการเกิดนิ่วในถุงน้ำดี นอกจากนี้ อาจป้องกันการเกิดตับอ่อนอักเสบได้ด้วยการไม่สูบบุหรี่ ใช้ยาเฉพาะเมื่อจำเป็น และควรปรึกษาเภสัชกรหรือแพทย์ก่อนซื้อยาใด ๆ มารับประทานเองเสมอ ส่วนผู้ป่วยตับอ่อนอักเสบควบคุมอาการของโรคได้ด้วยการปรับวิธีการใช้ชีวิตให้มีสุขภาพดี และรับการรักษาจากแพทย์เมื่อจำเป็น หากพบอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นซ้ำ ควรรีบไปปรึกษาแพทย์ทันทีความหมาย ตับอ่อนอักเสบ
อาการของตับอ่อนอักเสบจะแตกต่างกันออกไป ขึ้นอยู่กับชนิดของการอักเสบที่เกิดขึ้น ดังนี้
ตับอ่อนอักเสบเกิดขึ้นเมื่อเอนไซม์จากตับอ่อนซึ่งทำหน้าที่ย่อยอาหารเริ่มทำงานตั้งแต่ยังคงอยู่ในตับอ่อน โดยเฉพาะชนิดที่เรียกว่าทริปซิน (Trypsin) ซึ่งเป็นน้ำย่อยโปรตีนที่ปกติแล้วจะไม่ทำงานเมื่ออยู่ในตับอ่อน แต่จะทำงานต่อเมื่อเข้าไปอยู่ในลำไส้เล็ก แต่เมื่อเซลล์ของตับอ่อนเกิดการอักเสบจากสาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ จะทำให้เกิดสารเคมีผิดปกติขึ้น ซึ่งจะกระตุ้นให้น้ำย่อยของตับอ่อนโดยเฉพาะทริปซินทำงาน น้ำย่อยเหล่านี้จึงย่อยสลายเซลล์ของตับอ่อน และก่อให้เกิดตับอ่อนอักเสบในที่สุด
การวินิจฉัยตับอ่อนอักเสบ จะใช้ขั้นตอนและวิธีการทดสอบ ได้แก่
โดยแพทย์จะให้น้ำเกลือและสารอาหารทางหลอดเลือดดำ เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ ภาวะช็อก และรักษาสมดุลของเกลือแร่จนกว่าผู้ป่วยจะรับประทานอาหารทางปากได้
ภาวะแทรกซ้อนของตับอ่อนอักเสบ อาจเกิดขึ้นกับผู้ป่วยบางราย แต่มักพบบ่อยในผู้ป่วยตับอ่อนอักเสบชนิดเรื้อรัง โดยอาการป่วยที่อาจเกิดขึ้นได้ เช่น