Illness name: หูชั้นกลางอักเสบ
Description: หูชั้นกลางอักเสบ (Otitis Media) คืออาการอักเสบภายในของบริเวณหูชั้นกลาง ส่วนใหญ่แล้วมักเกิดจากการติดเชื้อที่เนื้อเยื่อหู จนก่อให้เกิดอาการบวมแดง อักเสบ และเกิดของเหลวที่บริเวณหลังแก้วหู หูชั้นกลางอักเสบมักเกิดขึ้นในเด็กเล็ก แต่ก็อาจพบในวัยอื่น ๆ ได้ด้วยเช่นกัน รักษาให้หายได้ด้วยการใช้ยา โดยระดับของการอักเสบแบ่งออกเป็น 4 ระดับดังนี้ อาการหูชั้นกลางอักเสบ อาการที่เกิดขึ้นโดยส่วนใหญ่มักจะเกิดขึ้นอย่างเฉียบพลันภายในเวลาไม่กี่วัน อาการที่เกิดขึ้นในเด็ก และผู้ใหญ่มีความแตกต่างกันดังนี้ เด็ก - เป็นวัยที่ยังไม่สามารถบ่งบอกอาการได้อย่างชัดเจน แต่ผู้ปกครองอาจใช้วิธีสังเกตสัญญาณหรืออาการจากเด็กดังต่อไปนี้ ผู้ใหญ่ - อาการจากหูชั้นกลางอักเสบที่พบได้ ได้แก่ ในกรณีที่การอักเสบของหูชั้นกลางก่อให้เกิดของเหลวขึ้นภายหลังแก้วหู ผู้ป่วยอาจได้ยินเสียงป็อบ เสียงวิ้ง ๆ หรือรู้สึกแน่นภายในหู หากเป็นในเด็กก็สามารถสังเกตได้จากท่าทางของเด็กที่มักจะใช้มือถูที่หูเพื่อบรรเทาอาการ ทั้งนี้หากเกิดอาการแล้วควรรีบรักษา และควรรีบพาบุตรหลานไปพบแพทย์โดยด่วนหากเกิดอาการเหล่านี้ ส่วนในผู้ใหญ่นั้น หากมีอาการปวดหูอย่างรุนแรง หรือมีของเหลวไหลออกมาจากหูควรรีบไปพบแพทย์โดยด่วนเพื่อความปลอดภัย สาเหตุ สาเหตุส่วนใหญ่ที่ทำให้เกิดการอักเสบที่หูชั้นกลางมักเกิดจากการติดเชื้อที่ไม่รุนแรงอย่างไข้หวัด ซึ่งเชื้อดังกล่าวจะส่งผลให้เกิดมูกเหลวภายในหูชั้นกลาง ซึ่งหากมูกเหลวเหล่านั้นตกค้างก็จะทำให้เกิดการติดเชื้อได้ง่ายขึ้น และทำให้ต่อมอะดีนอยด์ (Adenoid) ขยายตัวขึ้นไปขัดขวางท่อยูสเตเชียน (Eustachian Tube) ซึ่งเป็นท่อเชื่อมต่อระหว่างหูชั้นกลางและจมูกถูกขัดขวาง หรือมีอาการบวม นำไปสู่การอักเสบที่หูชั้นกลางได้บ่อยมากขึ้น ทั้งนี้ยังมีปัจจัยต่าง ๆ ที่ทำให้ผู้ป่วยเสี่ยงต่อการติดเชื้อภายในหูชั้นกลางจนกลายเป็นการอักเสบได้ ซึ่งได้แก่ การวินิจฉัยหูชั้นกลางอักเสบ ผู้ป่วยสามารถสังเกตอาการได้ในเบื้องต้น หากมีอาการปวดหู หรือมีของเหลวไหลออกมาจากหูอย่างไม่มีสาเหตุ ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อตรวจ เพราะหากยิ่งรักษาช้าอาจทำให้อาการยิ่งรุนแรงหรือเกิดภาวะแทรกซ้อนรุนแรงได้ ทั้งนี้ เมื่อไปพบแพทย์แล้ว แพทย์จะตรวจด้วยวิธีต่าง ๆ เพื่อวินิจฉัยผล โดยในเบื้องต้นแพทย์จะใช้ที่ตรวจหูอย่างกล้องส่องหู (Otoscope) เป็นหลักเพื่อสำรวจดูความผิดปกติภายในช่องหู เช่น แก้วหูทะลุ มีของเหลวคั่งในหู หรือมีเนื้อเยื่ออักเสบภายในช่องหูหรือไม่ ซึ่งบางกรณีก็อาจวินิจฉัยได้จากการตรวจด้วยกล้องส่องหู แต่บางกรณีที่อาการรุนแรง หรือตรวจลำบาก แพทย์อาจสั่งตรวจด้วยวิธีอื่น ๆ เพิ่มเติมเพื่อระบุอาการให้ชัดเจนมากขึ้น วิธีที่แพทย์มักใช้ได้แก่ ทั้งนี้ผลจากการตรวจด้วยวิธีข้างต้น จะช่วยให้แพทย์ระบุได้ว่าผู้ป่วยมีภาวะหูชั้นกลางอักเสบในระดับใด และวางแผนในการรักษาต่อไป การรักษาหูชั้นกลางอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบนั้นรักษาให้หายได้ด้วยการใช้ยา โดยในระหว่างการรักษาแพทย์อาจต้องระบายของเหลวที่อยู่ในหูเพื่อบรรเทาอาการด้วย นอกเหนือจากการรักษาทางการแพทย์แล้ว ผู้ป่วยจะต้องดูแลรักษาตัวเองด้วยวิธีดังต่อไปนี้ นอกจากนี้ หากผู้ป่วยเป็นเด็ก ผู้ปกครองควรหมั่นสังเกตอาการของเด็กอย่างใกล้ชิด หากบุตรหลานมีอาการที่ผิดปกติหรือรุนแรงมากขึ้น ควรรีบพาไปพบแพทย์ทันทีเพื่อความปลอดภัย ส่วนการรักษาด้วยยา แพทย์มักสั่งใช้ยาหลัก ๆ อยู่ 2 ชนิด ได้แก่ ทั้งนี้ ในผู้ที่มีการติดเชื้อรุนแรงจนทำให้มีของเหลวคั่งในหูส่วนกลาง แพทย์จำเป็นที่จะต้องนำของเหลวที่คั่งอยู่ออกมาด้วยการผ่าตัดเจาะแก้วหู (Myringotomy) โดยแพทย์จะเจาะแก้วหูเป็นรูขนาดเล็กแล้วสอดท่อเพื่อให้ของเหลวในหูไหลออกมา ในรายที่มีอาการเรื้อรังแพทย์อาจสอดท่อเอาไว้จนกว่าอาการจะหายสนิท อาจใช้ระยะเวลาประมาณ 6-18 เดือน ทว่าการผ่าตัดด้วยวิธีดังกล่าวอาจส่งผลให้เกิดการอักเสบ หรือแผลเป็นได้ แต่มีโอกาสเกิดได้น้อย อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยควรติดตามผลในระยะยาวเพื่อไม่ให้อาการดังกล่าวเกิดขึ้นอีกได้ ภาวะแทรกซ้อนจากหูชั้นกลางอักเสบ ปกติแล้วภาวะแทรกซ้อนจากหูชั้นกลางอักเสบนั้นเกิดขึ้นได้น้อยมาก โดยเฉพาะในเด็ก เนื่องจากเป็นวัยที่มีภูมิคุ้มกันสูง แต่อาจพบอาการที่เป็นอันตรายได้ เช่น นอกจากนี้ หากเป็นผู้ป่วยเด็กซึ่งมีอาการหูชั้นนอกอักเสบเกิดขึ้นบ่อย ๆ อาจทำให้พัฒนาการด้านการพูดของเด็กมีปัญหาได้ ต่อเนื่องกลายเป็นปัญหาเกี่ยวกับการได้ยิน หากผู้ปกครองพบความผิดปกติควรรีบปรึกษาแพทย์ทันที การป้องกันหูชั้นกลางอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบเป็นอาการที่มักพบในเด็ก ซึ่งเป็นวัยที่ป้องกันและสังเกตอาการได้ยาก เนื่องจากเด็กยังไม่สามารถบอกอาการแก่ผู้ปกครองได้ ดังนั้น เพื่อความปลอดภัย ผู้ปกครองควรดูแลเด็กให้ห่างไกลจากความเสี่ยง และเสริมภูมิคุ้มกันให้เด็กด้วยวิธีต่าง ๆ ดังต่อไปนี้ สำหรับผู้ใหญ่ แม้ภาวะหูชั้นกลางอักเสบจะเกิดขึ้นได้ยาก เนื่องจากเมื่อโตขึ้นท่อยูสเตเชียนจะมีขนาดใหญ่ขึ้น และลักษณะของท่อยูสเตเชียนจะทำมุมกับแนวราบมากขึ้น ทำให้เกิดการอุดตันซึ่งเป็นสาเหตุของการอักเสบได้ยาก แต่ควรระมัดระวังไว้เช่นกัน หากมีอาการปวดหู และมีของเหลวผิดปกติไหลออกมาจากหูควรรีบพบแพทย์ทันทีความหมาย หูชั้นกลางอักเสบ