Illness name: ภาวะอุจจาระอัดแน่น fecal impaction
Description: ภาวะอุจจาระอัดแน่น (Fecal Impaction) หรือที่คนมักเรียกว่าโรคขี้เต็มท้อง เป็นภาวะที่อุจจาระมีลักษณะแห้งและแข็งเกิดการตกค้างอยู่ที่ปลายสุดของลำไส้ใหญ่ที่อยู่ติดกับทวารหนัก โดยอุจจาระดังกล่าวจะไปอุดตันและกั้นไม่ให้อุจจาระใหม่ถูกขับออก จึงเกิดการสะสมอยู่ภายในลำไส้ใหญ่และไม่สามารถขับอุจจาระได้อย่างปกติ คล้ายกับอาการท้องผูกแต่รุนแรงกว่า คนส่วนใหญ่ที่มีอาการท้องผูกเป็นระยะเวลานานหรือเรื้อรัง อาการอาจรุนแรงขึ้นและกลายเป็นภาวะอุจจาระอัดแน่นได้ในที่สุด ซึ่งโรคนี้เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ สามารถรักษาได้ด้วยยาหรือการกำจัดอุจจาระที่ค้างอยู่ภายใน อาการของภาวะอุจจาระอัดแน่นจะคล้ายกับอาการท้องผูก แต่อาการจะเป็นนานกว่าและรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ โดยไม่ขับถ่ายอุจจาระเป็นเวลาหลายวัน อีกทั้งยังมีอาการอื่น ๆ เกิดร่วมด้วย เช่น แน่นท้อง ปวดท้อง ปวดเกร็งในช่องท้องโดยเฉพาะหลังรับประทานอาหาร ท้องอืด ท้องเสีย อุจจาระเล็ด คลื่นไส้ อาเจียน เบื่ออาหาร น้ำหนักลดโดยไม่ทราบสาเหตุ ริดสีดวงทวาร ปวดศีรษะ ปวดหลังส่วนล่าง หรือกลิ่นปากเหม็น หากมีอาการดังกล่าวควรไปพบแพทย์เพื่อรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ นอกจากนี้ บางรายอาจเกิดอาการหัวใจเต้นเร็ว ภาวะร่างกายขาดน้ำ หายใจหอบเร็วผิดปกติ มีไข้ สับสน กระวนกระวาย เลือดออกจากทวารหนัก หรือกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ ซึ่งเป็นอาการรุนแรงที่ควรไปพบแพทย์ทันที ภาวะอุจจาระอัดแน่นมักเกิดในผู้ที่มีอาการท้องผูกเรื้อรังหรือไม่ได้อุจจาระหลายวัน โดยสาเหตุมักมาจากปัจจัยต่อไปนี้ แพทย์จะซักประวัติผู้ป่วย ตรวจร่างกายโดยการกดบริเวณท้องที่ป่องหรือแข็งผิดปกติ เพื่อหาตำแหน่งก้อนอุจจาระที่แข็งค้างอยู่ภายใน และตรวจทางทวารหนัก (Digital Rectal Exam) เพื่อคลำหาสิ่งผิดปกติภายใน โดยแพทย์จะสวมถุงมือเคลือบสารหล่อลื่นและสอดนิ้วเข้าไปทางรูทวารหนัก จากนั้นจะมีการตรวจด้วยวิธีอื่น ๆ เพิ่มเติม เช่น การเอกซเรย์ การอัลตราซาวด์ หรือการทำซีทีสแกน เพื่อยืนยันว่ามีอุจจาระแข็งค้างอยู่ภายในลำไส้จริง รวมถึงอาจมีการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ (Colonoscopy) หรือการส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย (Sigmoidoscopy) เพื่อดูว่าอาการผิดปกติเกิดจากมะเร็งลำไส้ใหญ่หรือไม่ การรักษาภาวะอุจจาระอัดแน่นจะเป็นการกำจัดอุจจาระที่ค้างอยู่ในลำไส้และป้องกันการสะสมอุจจาระขึ้นใหม่ ซึ่งผู้ป่วยแต่ละคนจะได้รับการรักษาแตกต่างกันไปตามความรุนแรงว่าเป็นมานานแค่ไหน และตำแหน่งที่อุจจาระตกค้างในลำไส้ใหญ่ วิธีการรักษาทั่วไปคือการรับประทานยาระบาย ซึ่งจะได้ผลดีหากผู้ป่วยไม่ได้ใช้ยาระบายเป็นประจำมาก่อน บางครั้งแพทย์จะให้ใช้ยาเหน็บทวารที่เห็นผลได้เร็วกว่า แต่จะเหมาะกับกรณีที่ความผิดปกติเกิดตรงปลายลำไส้ใหญ่หรือใกล้กับทวารหนัก ในกรณีที่มีอาการรุนแรงและยาระบายใช้ไม่ได้ผล มีวิธีการรักษาเพิ่มเติมคือ กรณีฉุกเฉินที่พบได้ยากในผู้ป่วยบางรายอาจรักษาโดยการผ่าตัดลำไส้ใหญ่และทวารหนัก หรือการใช้กล้องส่องทางทวารหนักร่วมกับการใช้น้ำเพื่อล้างอุจจาระที่อยู่ภายใน นอกเหนือจากการรักษาจากแพทย์แล้ว ผู้ป่วยควรปรับพฤติกรรมการเข้าห้องน้ำและพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน ระวังการใช้ยาระบายผิดวิธี ออกกำลังกาย และรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เพื่อระบบขับถ่ายที่ดีหลังการรักษา หากมีอาการและสงสัยว่าเป็นภาวะอุจจาระอัดแน่นแล้วปล่อยทิ้งไว้ ไม่รีบไปพบแพทย์ อาจนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนที่อันตรายมากกว่าเดิม คือ ภาวะลำไส้อุดตัน จนไม่สามารถผายลมหรืออุจจาระได้ ริดสีดวงทวาร เลือดออกทางทวารหนัก ทวารหนักฉีกขาด เยื่อบุช่องท้องอักเสบ แผลในลำไส้ใหญ่ ผนังลำไส้ใหญ่ฉีกขาด ลำไส้ทะลุ เนื้อเยื่อบริเวณทวารหนักตาย เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการท้องผูกเรื้อรังและภาวะอุจจาระอัดแน่น รวมถึงมีระบบขับถ่ายที่ดี ควรปฏิบัติดังนี้ความหมาย ภาวะอุจจาระอัดแน่น (Fecal Impaction)
อาการของภาวะอุจจาระอัดแน่น
สาเหตุของภาวะอุจจาระอัดแน่น
การวินิจฉัยภาวะอุจจาระอัดแน่น
การรักษาภาวะอุจจาระอัดแน่น
ภาวะแทรกซ้อนของภาวะอุจจาระอัดแน่น
การป้องกันภาวะอุจจาระอัดแน่น