Illness name: cauda equina syndrome กลุ่มอาการกดทับราก
Description: Cauda Equina Syndrome เป็นกลุ่มอาการกดทับรากประสาทส่วน Cauda Equina ที่อยู่ในช่องไขสันหลังบริเวณหลังส่วนล่าง ส่งผลให้ร่างกายส่วนล่างของผู้ป่วยไม่สามารถทำงานได้ตามปกติ โดยอาจมีอาการขาอ่อนแรง สูญเสียความรู้สึกบริเวณขา ระบบขับถ่ายผิดปกติ หรือปวดหลังช่วงล่างอย่างรุนแรง ซึ่งจำเป็นจะต้องเข้ารับการรักษาอย่างเร่งด่วน กลุ่มอาการนี้พบได้มากในผู้ใหญ่ แต่สามารถเกิดขึ้นได้ในเด็กที่มีความผิดปกติบริเวณหลังแต่กำเนิดหรือได้รับบาดเจ็บบริเวณกระดูกสันหลัง ทั้งนี้ หากมีอาการเข้าข่าย Cauda Equina Syndrome แต่ไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจทำให้เป็นอัมพาตถาวร ผู้ป่วย Cauda Equina Syndrome จะมีอาการเกิดขึ้นได้หลายแบบ โดยอาจแสดงอาการอย่างช้า ๆ และอาจมีความคล้ายคลึงกับอาการของโรคอื่น หากมีอาการต่าง ๆ ดังนี้เกิดขึ้นอย่างกะทันหัน ควรไปพบแพทย์ทันที Cauda Equina Syndrome เกิดจากการกดทับเส้นประสาทในช่องไขสันหลังบริเวณหลังส่วนล่าง ซึ่งอาจเกิดขึ้นได้จากสาเหตุต่อไปนี้ ผู้ที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิด Cauda Equina Syndrome ได้แก่ ผู้ที่มีปัญหากระดูกทับเส้นที่สามารถพบได้ในผู้สูงอายุ ผู้ใหญ่ และนักกีฬาในประเภทกีฬาที่มีการปะทะบ่อย รวมไปถึงยังมีปัจจัยอื่น ๆ เช่น ผู้ที่มีโรคอ้วนหรือน้ำหนักเกินจากเกณฑ์มาตรฐาน ผู้ที่ประกอบอาชีพที่จำเป็นต้องยกของหนัก บิดตัว หรือต้องออกแรงดัน และผู้ที่มีบุคคลในครอบครัวเกิดปัญหากระดูกทับเส้น เป็นต้น ในขั้นแรก แพทย์จะวินิจฉัย Cauda Equina Syndrome ด้วยการสอบถามประวัติทางการแพทย์เพื่อตรวจดูสุขภาพร่างกายโดยรวม ช่วงเวลาที่เริ่มแสดงอาการและความรุนแรงของอาการที่ส่งผลต่อการเคลื่อนไหวร่างกาย จากนั้นจะตรวจด้วยวิธีการต่าง ๆ เพิ่มเติม เช่น แพทย์จะประเมินความรู้สึก การทรงตัว ตรวจดูแนวกระดูก และการเคลื่อนไหวร่างกาย โดยจะให้ผู้ป่วยทดสอบด้วยวิธีต่าง ๆ อย่างการยืน นั่ง เดินโดยใช้ส้นเท้าหรือปลายเท้า ก้มตัวไปด้านหน้า เอนตัวไปด้านหลังและด้านข้าง ยกขาขึ้นขณะนอนราบ และแพทย์อาจตรวจความตึงตัวของกล้ามเนื้อและอาการชาในบริเวณกล้ามเนื้อหูรูด แพทย์อาจทำการเอกซเรย์ ตรวจร่างกายด้วยเครื่อง MRI หรือทำ CT Scan ในบริเวณหลังส่วนล่าง ซึ่งจะช่วยให้แพทย์สามารถเห็นภาพรากประสาท กระดูกสันหลัง และเนื้อเยื่อที่ล้อมรอบประดูกสันหลัง หรือผู้ป่วยอาจได้รับการตรวจเอกซเรย์ช่องกระดูกสันหลัง ไขสันหลัง และประสาทสันหลัง (Myelography Imaging Test) โดยการฉีดสีชนิดพิเศษเข้าไปยังช่องไขสันหลัง ซึ่งจะช่วยให้แพทย์เห็นภาพความผิดปกติบริเวณกระดูกสันหลังหรือเส้นประสาทที่อาจเกิดจากกระดูกทับเส้น เนื้องอก และปัญหาอื่น ๆ ผู้ที่มีอาการ Cauda Equina Syndrome ควรได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วน เพื่อนำสิ่งที่กดทับเส้นประสาทอยู่ออก เนื่องจากการกดทับของเส้นประสาทไขสันหลังอาจส่งผลให้เกิดความผิดปกติถาวรของร่างกายส่วนล่าง กระเพาะปัสสาวะ และลำไส้ การทำงานของอวัยวะสืบพันธุ์ และปัญหาอื่น ๆ หากทราบถึงสาเหตุของอาการแล้ว แพทย์มักจะทำการผ่าตัดโดยเร็ว ในผู้ที่มีการติดเชื้อ แพทย์จะจ่ายยาปฏิชีวนะที่มักเป็นยาฉีดเข้าเส้นเลือด ผู้ที่มีก้อนเนื้อกดทับกระดูกสันหลังอาจจำเป็นจะต้องได้รับการฉายรังสีและเคมีบำบัดเพิ่มเติมหลังเข้ารับการผ่าตัด ทั้งนี้ ผู้ป่วย Cauda Equina Syndrome อาจไม่สามารถควบคุมการถ่ายปัสสาวะหรืออุจจาระได้ตามต้องการ และอาจไม่รู้ตัวว่าตนเองต้องการขับถ่ายในเวลาใด จึงอาจต้องใช้วิธีอื่น ๆ ในการช่วยขับถ่าย เช่น ใช้สายสวนกระเพาะปัสสาวะวันละ 3–4 ครั้ง ดื่มน้ำในปริมาณมาก รักษาความสะอาดเพื่อป้องกันการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ ตรวจสอบการคั่งค้างของอุจจาระด้วยถุงมือยาง ใช้กลีเซอรีนเหน็บทวารหนัก (Glycerin Suppositories) หรือยาสวนทวารเพื่อช่วยในการขับถ่ายอุจจาระ และการใช้แผ่นรองหรือผ้าอ้อมเพื่อป้องกันการรั่วซึม เป็นต้น อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดอาจไม่สามารถรักษาความเสียหายที่เกิดขึ้นอย่างถาวรในบริเวณเส้นประสาทได้อย่างสมบูรณ์ เนื่องจากผลการรักษาจะขึ้นอยู่กับความรุนแรงของความเสียหาย และแม้ว่าผู้ป่วยจะรักษาด้วยการผ่าตัดสำเร็จ การทำงานของกระเพาะปัสสาวะและลำไส้ก็ต้องใช้เวลาฟื้นฟูขึ้นใหม่โดยอาจนานเป็นปี ซึ่งผู้ป่วยสามารถปรับตัวกับภาวะที่เป็นด้วยการปฏิบัติตัวในแบบต่าง ๆ เพิ่มเติม เช่น การเข้ารับการช่วยเหลือกับบุคลากรทางการแพทย์ อย่างนักกิจกรรมบำบัด นักสังคมสงเคราะห์ ผู้ให้คำปรึกษาต่อเนื่อง หรือนักบำบัดทางเพศ รวมทั้งการนำครอบครัวเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของการดูแลรักษาเพื่อการสนับสนุนทางด้านร่างกายและจิตใจ อาการของ Cauda Equina Syndrome อาจส่งผลให้ผู้ป่วยมีภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ เช่น เกิดแผลกดทับ ภาวะหย่อนสมรรถภาพทางเพศ (Erectile Dysfunction) ไม่สามารถควบคุมการปัสสาวะและอุจจาระ นิ่วในกระเพาะปัสสาวะ หรือภาวะซึมเศร้า เป็นต้น เนื่องจาก Cauda Equina Syndrome เกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ จึงเป็นกลุ่มอาการที่ป้องกันได้ยาก แต่ก็ควรรักษาร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอ และควรระวังการเกิดอุบัติเหตุโดยเฉพาะในบริเวณเอว คาดเข็มขัดนิรภัยทุกครั้งเมื่ออยู่ในรถ เพราะจะช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดกลุ่มอาการดังกล่าวได้ความหมาย Cauda Equina Syndrome (กลุ่มอาการกดทับรากประสาทส่วน Cauda Equina)
อาการของ Cauda Equina Syndrome
สาเหตุของ Cauda Equina Syndrome
การวินิจฉัย Cauda Equina Syndrome
การตรวจร่างกาย
วินิจฉัยด้วยภาพ
การรักษา Cauda Equina Syndrome
ภาวะแทรกซ้อนของ Cauda Equina Syndrome
การป้องกัน Cauda Equina Syndrome