Çocuklarda diş travmaları, diş çürüklerinden sonra meydana gelen en önemli zararlar olarak tanımlanmaktadır. Bu travmalar, hem aile hem de çocuk için son derece üzücü ve zor durumlara yol açmaktadır. Yapılan çalışmalarda, çocukların yaklaşık olarak %30’unun diş travmalarına maruz kaldıkları bildirilmektedir. Özellikle 1-3 yaş arası çocuklar, yürümeyi yeni öğrendikleri dönemde dengelerini sağlayamadıkları için sıklıkla düşmektedir. Ancak yapılan çalışmalarda, 7-10 yaş arasındaki okul çağı dönemindeki çocuklarda dişlerin travma sonucunda zarar görme olasılığının daha yüksek olduğu vurgulanmaktadır.

Bu düşmelerden en çok süt/sürekli üst kesici dişler etkilenmektedir. Kış aylarında okullarda oyunlar esnasında çocukların birbirleri ile çarpışmaları sonucu yüz ve özellikle ağız-diş ve dudak bölgelerinde yaralanmalar ortaya çıkmaktadır. Yapılan çalışmalarda, yaz aylarında özellikle çocuk travmalarında artış olduğu bildirilmekte ve bu dönemlerde çocukların sokakta daha çok vakit geçirmelerine bağlı yaralanma, düşme, çarpma gibi durumlarla karşılaştıkları vurgulanmaktadır.

Çocuklarda özellikle basketbol, voleybol gibi spor faaliyetleri sırasında veya düşme nedeniyle oluşan travmalar sonucunda özellikle ön dişler zarar görebilmektedir. Ayrıca, yaz döneminde deniz ve havuz kenarında oynayan bebek ve çocuklara daha çok dikkat edilmesi gerekmektedir. Deniz ya da havuz kenarındaki kaygan zeminlerin çocukların düşmesine neden olabileceği ve düşme sonucunda ağız-diş ve yüz bölgesini ilgilendiren yaralanmaların oluşabileceği vurgulanmaktadır. Düşmenin şiddetine göre dişte meydana gelen zararlar da değişmektedir.

Hafif bir çarpma daha çok dudak, dişetleri gibi yumuşak dokularda zedelenmelere yol açarken yüksek hızdaki çarpmalar dişlerde sallanmalara, diş kırıklarına, hatta bazen dişin tamamen yerinden çıkmasına neden olabilmektedir. Dişlere gelen bu darbeler sonucu kırık meydana gelmese bile dişin sağlığı tehlikeye girebilmektedir. Bu bölgedeki sinir ve damar sıkışmaları nedeniyle bir süre sonra bu dişler canlılığını yitirebilir. Bu nedenle kısa sürede diş hekimine başvurulması gerekmektedir. Travma sonrası oluşan diş kırıklarında kırığın büyüklüğü, konumu ve dişin sinirinin açığa çıkıp çıkmaması önemlidir. Çocuk süt ya da sürekli dişlenme döneminde olsun, travmaya uğradığında ailenin sakin olup gerekeni yapması büyük önem taşımaktadır.

Özellikle şiddetli yaralanmalar sonucunda sakin olmak ve soğukkanlı davranmak zor olmaktadır. Ancak çocuğun hem genel sağlığı hem de diş sağlığı açısından ailenin ya da o an yanında olan kişilerin önemli rol oynadığı unutulmamalıdır. Travma sonucunda çocuğun, dil, dudak ya da yanak bölgesi zarar gördü ise; etkilenen bölgeye buz uygulanarak bu bölgenin şişmesi önlenebilir. Eğer kanama var ise gazlı bezle veya temiz bir bezle baskı uygulanması ve o bölgenin temiz tutulması gerekmektedir.

Kanama 15 dakika sonra hâlâ devam ediyorsa çocuğun hastaneye götürülmesi uygun olacaktır.

Travma sonucunda süt dişi tamamen yerinden çıkmış ise; en kısa sürede pedodontiste (çocuk diş hekimi) başvurulması uygun olacaktır. Sürekli diş tamamen yerinden çıktı ise, öncelikle sakin olunması ve dişin bulunması gerekmektedir. Bulunan diş kök ucuna dokunulmadan tutulup temiz su ile yıkanmalı ve süt, su ya da çocuğun tükürüğünü ihtiva eden bir bardak içerisine konarak en kısa sürede pedodontiste başvurulması gerekmektedir. Eğer yerinden bir bütün olarak çıkan daimi diş 30 dakika içerisinde tekrar yerine yerleştirilirse uygulanacak tedavinin başarı oranı artacaktır.

Eğer travma sonucu dişte kırık oluştu ise; yaralanma bölgesi temiz ılık suyla yıkanarak enfeksiyon riskini azaltılmalı, o bölgeye soğuk kompres uygulandıktan sonra vakit geçirmeden pedodontiste başvurulması gerekmektedir. Spor yaparken ağız bölgesine gelen travmalardan ağzı ve dişleri korumak için ağız koruyucu (mouthguard) kullanılması, bu bölgede meydana gelebilecek zararları azaltabilmektedir.

Özellikle basketbol, kayak, bisiklet gibi sporları yapan çocuklarda dişhekiminin hazırlayacağı mouthguard sayesinde diş kırıkları, dudak veya dilin ısırılması sonucu yumuşak doku yaralanmaları engellenmiş olacaktır.