Halk arasında ‘şeker hastalığı’ olarak bilinen diyabet, pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insulin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması sonucu gelişen kronik bir hastalıktır. Sonuç olarak kişi, yediği besinlerden kana geçen şekeri yani glikozu kullanamaz ve kan şekeri yükselir. Bu duruma hiperglisemi denir. Diyabet hastalığı kalp-damar sistemi, göz, böbrek ve diyabetik ayak olarak adlandırılan hastanın yaşam kalitesini düşüren ve ciddi sonuçları olan komplikasyonlara yol açabilir. Bunların yanı sıra diyabetin ağız ve diş sağlığını etkileyen yan etkileri de mevcuttur. Kan şekeri kontrolü sağlamak diyabet tedavisinde öncelikli hedeftir. Kan şekerinin mümkün olduğunca normale yakın düzeylerde olması kalp hastalığı, felç, böbrek ve göz hastalığı, sinir hasarı gibi diyabetle ilişkili komplikasyonların gelişme riskini azaltılabilir.

Diyabette artan kan ve tükürük şeker miktarı, damar yapısında bozukluk ve enfeksiyonlara yatkınlık önemli ağız ve diş sağlığı sorunlarına yol açmaktadır. Diyabet hastalarında diş çürüklerinin sağlıklı kişilere göre daha fazla geliştiği bilinmektedir. Yaz aylarında dondurma ve benzeri şekerli gıdaların tüketimindeki artış, beraberinde çürük oranının artmasına yol açmaktadır. Diyabet hastalarında damarsal tahribat ve bağ dokusu yapısındaki bozukluk sebebiyle diş eti iltihapları ve bu iltihabın yayılması sonucu dişi destekleyen kemik kaybı dişlerin çürümeden bile sallanarak düşmesine sebep olmaktadır.

Kan şekerinin kaynağı, çeşitli yiyeceklerde bulunan karbonhidrat adı verilen besin öğesidir. Ancak bu yiyeceklerin içindeki karbonhidratların kan şekerini etkileme hızları birbirinden farklıdır. Bu nedenle yiyecekler kan şekerini hızla yükselten karbonhidratlı yiyecekler (basit karbonhidratlar) ve kan şekerini daha geç ve daha yavaş yükselten karbonhidratlı yiyecekler (kompleks karbonhidratlar) olmak üzere ikiye ayrılır.

Şeker ve şeker içeren yiyecekler vücuda enerji verir, ancak bu tür yiyeceklerin yenilmesi kan şekeri kontrolünü bozar. Sofra şekeri, hazır meyve suları, tatlılar, çikolata, dondurma gibi yiyeceklerin içindeki karbonhidrat basit karbonhidrattır yani kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltirler. Ayrıca başta diş çürüklüğü olmak üzere, şişmanlık, kalp hastalığı, barsak hastalıkları gibi birçok sağlık sorununun oluşmasına neden olurlar. Vücudun ihtiyacı olan enerjiyi kompleks karbonhidratlardan karşılayarak kan şekerinin daha geç ve daha yavaş yükselmesini sağlayabilirsiniz. Sebze, meyve, ekmek, pilav, makarna, kuru baklagiller gibi çeşitli yiyeceklerin içindeki karbonhidratlar yani kompleks karbonhidratların şekere parçalanma hızı yavaş olduğundan kan şekerini daha geç ve daha yavaş yükseltirler.

Yaz aylarında artan dondurma ve meyve miktarı kan şekeri düzeyini etkiler. Günümüzde diyabet hastaları için pek çok ‘diyabetik ürün’ adı altında şeker yerine yapay tatlandırıcı kullanılmış ürün bulunmaktadır. Ancak bu ürünlerin de fazla tüketimi bir takım sağlık sorunlarına yol açabilir. Diyabetik dondurmaların aşırı tüketimi halinde kan şekeri yükselir bu nedenle diyabetli çocukların bu tür dondurmaları tüketmeleri kesinlikle önerilmez. Yetişkinler ise çok az tüketmeli, fazla tüketim halinde hem uygun dozun üzerinde tatlandırıcı alınmış olur, hem de kan şekeri gereksiz yere yükselir. Bunun yanı sıra yaz meyvelerinin yüksek glisemik indekse sahip olduğu ve kan şekeri düzeyini ani olarak artırabilecekleri unutulmamalıdır. Bu nedenle diyabet hastaları yazın bu meyveleri dikkatle tüketmelidirler. Diyabetli hastalarda dikkat edilmesi gereken en önemli beslenme ilkesi herhangi bir yiyeceği gereğinden fazla yememektir.

Vücudunuz için gerekli olan yiyeceklerin zaman ve miktar olarak belirli bir denge içinde alınması hiperglisemi ve hipoglisemiyi önleyerek, kan şekeri kontrolünü sağlayacak kan şekerinin kontrol altına alınması da kısa ve uzun dönemde gelişebilecek komplikasyonları önleyecek veya geciktirecektir.